0
0
Judith Leyster (1609-1660) was de bekendste vrouwelijke schilder uit de Nederlandse Gouden Eeuw. Ter ere van haar vierhonderdste geboortedag presenteert het Frans Hals Museum in samenwerking met National Gallery of Art in Washington een kleine tentoonstelling.
De Haarlemse Leyster was in meerdere opzichten een opmerkelijke vrouw. In tegenstelling tot andere vrouwelijke kunstenaars schilderde zij niet alleen bloemen en insecten, maar waagde zij zich ook aan de meer ambitieuze figuurstukken. In 1633 werd ze zelfs benoemd tot meesterschilder, voor zover bekend als eerste vrouw in de Westerse wereld. Die titel ging gepaard met het recht een eigen werkplaats te openen en leerlingen aan te nemen.
Bij wie ze zelf is opgeleid, is niet bekend, maar ze oogstte al lof toen ze nog maar achttien was. De Haarlemse dichter Samuel Ampzing prees haar in zijn lofdicht op de stad Haarlem uit 1628 als “schilderes met goed en kloek verstand”. Het is mogelijk dat ze in het atelier van Frans Hals heeft gewerkt. Haar schilderstijl roept in elk geval vergelijkingen op met die van haar beroemde collega en stadsgenoot.
Centraal in de expositie staat het zelfportret dat ze rond 1632 schilderde. Daarin toonde ze aan niet alleen een begaafd portrettist te zijn, maar ook het schilderen van vrolijke gezelschappen onder de knie te hebben. Dat blijkt ook uit de spelende kinderen, dansende muzikanten en een drinkende komediant die ze vereeuwigde.
Ondanks Leysters talent en ambitie zijn er niet veel werken van haar hand bewaard gebleven. Dit komt waarschijnlijk doordat ze maar korte tijd als zelfstandig schilder werkzaam was. In 1636 trouwde ze met de Haarlemse kunstschilder Jan Miense Molenaer. Daarna schilderde ze – voor zover bekend – nauwelijks meer. Er zijn slechts twee schilderijen bekend die ze na de huwelijksvoltrekking heeft gemaakt. Een daarvan, een bloemstilleven uit 1654, bleek in het bezit van een Belgische verzamelaarster. Dit werk was tot voor kort onbekend en is daardoor op deze tentoonstelling voor het eerst in het openbaar te zien.
Judith Leyster, t/m 9 mei 2010 in het Frans Hals Museum, Haarlem
