0
0
Recensie
Een oude treinwagon staat op een doodlopend spoor. Hij is leeg en lijkt niet echt bijzonder. Eenmaal binnen wordt duidelijk waarom hij hier staat. Er klinken stemmen van mannen, vrouwen en kinderen. Ze vertellen hoe zij in de Tweede Wereldoorlog per trein werden gedeporteerd. Aan de hand van deze wagon vertelt het Spoorwegmuseum het verhaal van de jodentransporten in de oorlog.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
De gebruikte wagon uit omstreeks 1914 werd in 2002 aangetroffen in Roemenië. Onderzoek wees uit dat het hier ging om een Nederlandse bagagewagen van de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen, een voorloper van de NS. Deze wagon is zelf niet door de Duitsers ingezet voor transporten, maar de nazi’s gebruikten soortgelijke wagens wel. Het rijtuig is daarom een goed instrument voor blijvende aandacht aan de deportaties.
Het Spoorwegmuseum heeft in het verleden kritiek gekregen omdat het lang geen aandacht besteedde aan de rol van de spoorwegen en het eigen station in de oorlog. Het Maliebaanstation, waar het museum is gevestigd, was de plek van waaruit Utrechtse joden, Sinti en Roma werden gedeporteerd naar Kamp Westerbork.
“Voor de grote verbouwing hebben we deze periode echter wel belicht”, vertelt een woordvoerder. “Maar dat wordt vaak vergeten.” In 2005 heropende het museum als een museaal attractiepark, waar plezier voorop staat. Directeur Paul van Vlijmen was al langer van plan om de oorlogsperiode een plek te geven, maar het was zoeken naar een goede vorm. Één die past binnen het karakter van het museum en toch recht doet aan het zware onderwerp. Met de gisteren geopende vaste presentatie Beladen treinen is die vorm gevonden.
Het rijtuig is grondig gerestaureerd, maar dan wel op zo’n manier waardoor het lijkt alsof het decennia lang onaangetast op deze plek staat. Dit authentieke karakter draagt bij aan de beklemmende ervaring die de wagon biedt. Doordat de wagen leeg is – er staan zelfs geen bankjes in – gaat alle aandacht uit naar de door stemacteurs ingesproken, maar echte getuigenissen van gedeporteerden. In deze kille wagen maken de verhalen diepe indruk.
Beladen treinen, permanente presentatie in het Spoorwegmuseum, Utrecht
Waardering: @@@@@@@@@@
