0
0
Recensie
Een mooie zonnige dag eind oktober: vele toeristen laten zich op het Museumplein fotograferen voor of op de rood-witte letters die samen I Amsterdam vormen. Niet veel verder zetten bezoekers van ’s lands beroemdste museum massaal de telefooncamera aan het werk. Bijna iedereen fotografeert tegenwoordig…
Door: Evert-Jan Pol
En we fotograferen alles; we maken zelfs foto’s van foto’s. Menigeen die de expositie Modern Times. Fotografie in de 20ste Eeuw al heeft mogen zien, legde de afbeeldingen vast. Er zitten dan ook heel fraaie exemplaren tussen. Populair is de fantastische foto die John Gutmann in 1936 maakte van schoonspringster Marjorie Gestring. Deze is niet meer dan terecht gekozen als campagnebeeld voor de eerste grote fototentoonstelling van het Rijksmuseum. Daarvoor selecteerde het ruim 400 foto’s uit eigen collectie.
Het museum neemt het publiek mee op een reis door de geschiedenis van de fotografie. De twintigste eeuw uit de titel begint overigens al in 1887, toen Eadweard Muybridge een galopperend paard in beeld bracht. En eindigt in 2013, met foto’s die Viviane Sassen in Suriname maakte.
Tussen 1887 en 2013 maakte de fotografie grote ontwikkelingen door, die overzichtelijk in zeven thematische zalen de revue passeren. Wat opvalt is dat er in de afgelopen lange eeuw eigenlijk helemaal niet zoveel is veranderd. Ook in de begindagen waren er al – ongetwijfeld wel iets rijkere – amateurs die op grote schaal hun eigen leven en omgeving in beeld brachten.
En ook de onderwerpen zijn nog steeds dezelfde. De eerste fotografen namen hun camera al mee op reis om locaties in den vreemde vast te leggen. En het leven op straat is nu interessant, maar was het vroeger ook al. Dat vond onder anderen kunstenaar George Hendrik Breitner, die rond 1890 met zijn camera Amsterdam afstruinde, op zoek naar fotogenieke locaties. Die vond hij bijvoorbeeld op de Herengracht, op de hoek met de Gasthuismolensteeg.
Maar het medium dat we nu als vanzelfsprekend zien, was ooit nog iets bijzonders. En werd voortgestuwd door mensen die er wat in zagen. Modern Times eert deze pioniers. Onder wie Breitner, maar ook Man Ray, die de artistieke mogelijkheden van het fotogram ontdekte en László Moholy-Nagy, van wie een indrukwekkende close-up van de brug Pont Transbordeur in Marseille te zien is.
Deze en andere vroege fotografen experimenteerden met de camera en ontwikkeltechnieken en brachten en passant de veranderingen van het landschap in beeld. Ze legden de aanleg van bruggen, spoorwegen, kanalen en zelfs hele steden vast. En sinds het einde van de negentiende eeuw waren fotografen er ook bij als oorlogen regio’s in de greep hielden. De fotografen waren aanwezig bij alle bijzondere gebeurtenissen. De ruim 400 mooie, grappige, fascinerende, gruwelijke en ontroerende foto’s op Modern Times vertellen daarom niet alleen het verhaal van de fotografie, maar zijn ook stille getuigen van de recente wereldgeschiedenis.
Modern Times. Fotografie in de 20ste Eeuw, 1 november 2014 t/m 11 januari 2015 in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum, Amsterdam
Waardering: @@@@@@@@@@
