0
0
Recensie
Met zijn zelfbedachte stijl suprematisme werd Kazimir Malevitsj wereldberoemd. Bekend icoon van deze stroming is Zwart Vierkant, volgens sommigen het belangrijkste schilderij uit de twintigste eeuw. Maar de Rus had als kunstenaar vele gezichten, blijkt uit een expositie die het Drents Museum momenteel aan hem wijdt.
Door: Evert-Jan Pol
Zwart Vierkant heeft als topstuk een prominente plek in de ondergrondse vleugel van het museum. Malevitsj (1878-1935) schilderde vier vierkanten, in verschillende formaten. De versie die in Assen hangt, naast Zwart Kruis en Zwarte Cirkel, stamt uit omstreeks 1923. Het eerste zwarte vierkant op doek maakte hij rond 1915, maar twee jaar eerder dook de vorm al op in de avant-gardistische opera De overwinning op de zon. De kunstenaar was verantwoordelijk voor de decors en kostuums. De zon was bij hem een zwart vierkant in plaats van de gebruikelijke oranje bol.
Klanken uit de opera klinken door de hele expositieruimte. Ze komen uit een filmzaaltje waar een maar liefst zestig minuten durende registratie van een recente opvoering te zien is. Naast het witte doek staan reconstructies van door Malevitsj ontworpen kostuums. Op het scherm ontrolt zich een waar visueel spektakel.
De hele tentoonstelling is buitengewoon aantrekkelijk, zowel qua getoond werk als aankleding. De indeling is gebaseerd op het schilderij Suprematisme: Zelfportret in twee dimensies uit 1915. Het origineel hangt in het Stedelijk Museum, maar wie in het Drents Museum de trap omhoog loopt en vervolgens naar beneden kijkt, ziet het werk in het groot en in drie dimensies. De verschillende compartimenten in de zaal – met daken in de juiste kleuren – vormen samen de compositie. Het decor is nu zelf een kunstwerk; een fraaie en originele aanvulling op de toch al heel fijne selectie schilderijen en tekeningen.
Hoewel het suprematisme als een rode draad door de tentoonstelling loopt, ligt de nadruk op het late en onbekendere figuratieve werk van Malevitsj. In 1928 keerde de kunstenaar terug naar de figuratie, maar de invloeden van het suprematisme bleven zichtbaar. De gezichten van afgebeelde boeren en boerinnen zijn eenvoudig en favoriete kleuren waren rood, wit en zwart. De fantastische kleurrijke werken hangen normaal in het Staats Russisch Museum in Sint Petersburg en waren niet eerder te zien buiten Rusland. Het is denkbaar dat ze na hun aanwezigheid in Drenthe weer voor langere tijd in eigen huis blijven. Wie niet te ver wil reizen om ze te zien, doet er daarom goed aan het Drentse museum te bezoeken.
Wie dat doet, zal veel werken zien waarmee Malevitsj op zijn sterfbed werd omringd, getuige een foto die de expositie afsluit. En dat voelt heel bijzonder.
Kazimir Malevich – De jaren van de figuratie t/m 15 maart 2015 in het Drents Museum, Assen
Waardering: @@@@@@@@@@
