0
0
Recensie
De tentoonstelling is klein, maar heeft wel de goedkeuring van Oostenrijk. Zonder toestemming van diens regering hing Gustav Klimts Judith I nu niet op zaal in Gemeentemuseum Den Haag. En zonder haar was de hele presentatie Klimt / Schiele er niet geweest.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
Hoewel de expositie ook tekeningen en sieraden omvat, draait ze om slechts twee portretten: behalve Judith I ook Edith van Egon Schiele. De samenkomst van de vrouwen is een direct gevolg van de tentoonstelling Klimt/Schiele/Kokoschka und die Frauen in de Österreichische Galerie Belvedere. Dat museum wilde daarvoor heel graag Edith lenen uit het Gemeentemuseum. Dit portret, volgens directeur Benno Tempel “een van de mooiste werken” van Schiele, verlaat Den Haag slechts af en toe. Belvedere mocht het best tonen, maar daar moest dan wel iets tegenover staan.
Dat iets was dus Judith I. Het Oostenrijkse museum stond daar niet onwelwillend tegenover, maar om het te mogen uitlenen had het wel de uitdrukkelijke toestemming van het Ministerie van Educatie, Kunst en Cultuur nodig. Het portret is een van die werken die in het Alpenland als nationaal cultureel erfgoed gelden. De toestemming kwam er, maar dat betekent wel dat het schilderij hierna jarenlang het land niet meer uit mag. “Andere musea hebben dus pech”, aldus Tempel.
In Wenen had Edith een prominente plek en die eer kreeg Judith in Den Haag ook. Ze heeft er een eigen zaal, die ze alleen hoeft te delen met honderden goudkleurige parfumflesjes. Ze geven de ruimte de sfeer van een schatkamer, waarin alles goud is wat er blinkt. Het portret is immers grotendeels van bladgoud. Dat in deze verduisterde zaal extra goed tot zijn recht komt.
Het contrast met Ediths plek, kon niet groter zijn. Het portret van Schieles echtgenote hangt in een zeer lichte kamer. Kamer, schreef ik? Met rondom tot op de vloer reikende gordijnen is de ruimte eerder een salon. De raambekleding aan de muren is niet voor niets: de jurk die Edith op het portret draagt, maakte de titelpersoon zelf van gordijnstof. Leuk detail in de zaal is de tekst die voor de gelegenheid op het gordijn is gedrukt.
De portretten zelf verschillen ook sterk van elkaar. Niet alleen in uitvoering – ingetogen kleuren tegenover uitbundig goud – maar ook wat betreft de personages. Edith is een lieflijke aandoenlijke vrouw, die in niets lijkt op de angstaanjagende Judith. Met dat hoofd van generaal Holofernes in haar handen wil je deze Bijbelse figuur niet in een donker steegje tegenkomen. Het is mooi – en gezien de honkvastheid van de werken dus ook bijzonder – om deze twee tegenpolen eens samen te zien.
Klimt / Schiele, 12 maart t/m 19 juni in Gemeentemuseum Den Haag
Waardering: @@@@@@@@@@
