0
0
Recensie
Het vrolijke gezang van vogels weerklinkt in het trappenhuis op de eerste verdieping van Museum Catharijneconvent. Het getjilp verwelkomt de bezoekers aan de expositie over Franciscus, de heilige die zeer begaan was met dieren en dus ook de gevederde soorten.
Door: Evert-Jan Pol
De in 1181 (of 1182) geboren Franciscus van Assisi stichtte de nog steeds bestaande kloosterorde der Franciscanen. Hij zwoer geld en bezit af en was zeer begaan met arme mensen en met dieren. Zijn sterfdag, 4 oktober, is sinds 1929 Werelddierendag. Veel aandacht is er daarom voor de relatie tussen Franciscus en de natuur.
Maar bovenal laat de tentoonstelling zien dat hij al eeuwenlang een inspiratiebron vormt voor kunstenaars. Al rond 1230, 4 jaar na zijn dood, was hij het onderwerp van een kleurige miniatuur waarop hij preekt ten overstaan van vogels. Iets meer dan 750 jaar later portretteerde Elie van Damme de heilige, als natuurbeschermer, knielend bij plantjes.
Deze aanhoudende inspiratievorming levert een mooie gevarieerde expositie op. Met werk van grote klassieke meesters als Fra Angelico en Rembrandt en meer recente namen als Escher. Henk van Os, voormalig directeur van het Rijksmuseum en kenner van kunst over Franciscus, selecteerde als gastconservator de aanwezige werken.
Ook sprak hij mede de gratis audiotour in en deed dit vol overgave. Zelden heb ik een digitale rondleiding met een enthousiastere gids meegemaakt. Zo vertelt hij over een miniatuur waarop Franciscus als enig detail niet is ingekleurd. Van Os vindt dat geen gebrek, maar ziet er juist het mooie van in. De toeschouwer kan de figuur in gedachten zelf invullen. “Dat vind ik zo’n fantastisch iets!”
Verderop beschrijft hij het zestiende-eeuwse werk Visioen van Franciscus van Ludovico Carracci, dat Van Os naar eigen zeggen “altijd een van de bijzonderste schilderijen van het Rijksmuseum” heeft gevonden. De Italiaanse kunstenaar verbeeldde hierop het visioen waarin Franciscus Maria en het kindeke Jezus zou hebben gezien. Het is avond in het bos, maar opeens is daar – in de geestdriftige woorden van Van Os – “een wonderbaarlijk licht, een prachtig licht!”
Het schilderij is van zichzelf al heel mooi, maar wie ernaar kijkt terwijl Van Os’ woorden klinken, krijgt er nog meer waardering voor. De kunsthistoricus is een waar enthousiasmeur die de bezoeker met andere ogen laat kijken. Zijn hartstochtelijke uitleg tilt deze toch al boeiende tentoonstelling naar een hoger niveau. Daarom één advies: neem de audiotour mee.
Franciscus. Met het verhaal van Henk van Os, t/m 5 juni in Museum Catharijneconvent, Utrecht
Waardering: @@@@@@@@@@
