Onopgemerkt hing het schilderij tientallen jaren aan de wand in een kantoor van een waterschap in Hoorn. Niemand had in de gaten dat de maker niemand minder was dan de zeventiende-eeuwse Italiaanse kunstenaar Guercino.
Museum Boijmans Van Beuningen heeft dit herontdekte werk in bruikleen gekregen van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, dat het sinds 2003 in bezit heeft. Een taxatie, in verband met verzekering van de collectie, maakte duidelijk dat het hier wel eens zou kunnen gaan om een heel bijzonder en kostbaar schilderij. In de herfst van 2015 identificeerde de gerenommeerde Britse Guercinokenner Nicholas Turner het doek als een laat werk van deze grote Italiaanse meester. Turner werkt momenteel aan een oeuvrecatalogus van Guercino, die naar verwachting eind dit jaar gereed zal zijn.
Giovanni Francesco Barbieri (1591-1666) – beter bekend als ‘Il Guercino’ (‘de schele’) – was een van de allergrootste barokschilders van Europa. Hij maakte onder meer een altaarstuk voor de Sint-Pietersbasiliek in Rome en schilderde een beroemd geworden plafondfresco voor de Villa Ludovisi in deze stad. Guercino was een van de meest gevierde schilders van zijn tijd, met tientallen opdrachten voor altaarstukken.
David met het hoofd van Goliath maakte hij in opdracht van Massimiliano Stampa, markies van Soncino. Het stuk toont een bekend bijbelverhaal: in een oorlog tussen de Israëlieten en Filistijnen velde de jonge herder David de Filistijnse reus Goliath met een welgemikte worp met zijn slinger. David maakte het karwei af door Goliath met diens eigen zwaard het hoofd af te houwen.
Stampa bestelde in 1657 drie schilderijen bij Guercino, waaronder deze David, voor een totaalbedrag van 165 dukaten. Het schilderij maakte diverse omzwervingen, alvorens een rechtsvoorganger van het hoogheemraadschap het in 1952 aankocht voor 300 gulden.
Het hoogheemraadschap wil zijn collectie zoveel mogelijk tonen aan het publiek. Nadat de betekenis van het schilderij duidelijk was geworden dat het schilderij een Guercino was, nam het daarom contact op met Museum Boijmans Van Beuningen. Het schilderij past uitstekend in de collectie van het museum, dat het dan ook graag in bruikleen aanvaardde.
Noord-Hollanders kunnen het schilderij eenmalig gratis bekijken in het kantoor van het hoogheemraadschap in Heerhugowaard tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 10 september, van 11 tot 16 uur. Meteen daarna reist het door naar het Boijmans, waar het te zien is vanaf dinsdag 13 september.
Werk van Guercino is zeldzaam in openbaar Nederlands kunstbezit. Het Boijmans bezit als enige museum in Nederland sinds 1976 een andere Guercino: het kleine olieverfschilderij Landschap met badende vrouwen uit circa 1621.