1
0
Het schilderij Het gevoel van Jan Miense Molenaer was oorspronkelijk minder zedelijk dan het tegenwoordig is. Dat blijkt uit een onderzoek van het Mauritshuis.
Het schilderij uit een reeks met de vijf zintuigen toont een vrouw die een boer met een pantoffel op het hoofd slaat, omdat hij onder haar rok tastte. Uit een röntgenopname blijkt dat de boer zo ver optilde dat haar blote been zichtbaar werd. In de huidige versie is dat niet het geval. Het lijkt erop dat de kunstenaar zijn werk zelf censureerde.
Deze conclusie staat in Genre Paintings in the Mauritshuis, een nieuwe Engelstalige catalogus die het Haagse museum vandaag presenteerde. Het boek, een uitgave van Waanders & de Kunst, is het resultaat van een uitgebreid onderzoek naar de Hollandse en Vlaamse genrestukken in zijn collectie.
Het onderzoeksteam deed ook andere ontdekkingen. Judith Leyster, één van de weinige professionele schilderessen uit de Gouden Eeuw, lijkt ook zelfcensuur te hebben toegepast, en wel op het schilderij Man die een vrouw geld aanbiedt. Op die voorstelling biedt een bebaarde man een jonge vrouw geld aan, maar zij gaat onverstoord door met haar handwerk. Uit een infraroodopname blijkt dat de man eerst zijn hand in de nek van de vrouw had gelegd, maar in het uiteindelijke schilderij is zijn toenadering minder vrijpostig.
Intensief speurwerk toonde verder aan dat het schilderij Kortegaarde van de achttiende-eeuwse kunstenaar Cornelis Troost allerlei verwijzingen naar de toenmalige actuele politieke situatie bevat. In het jaar waarin Troost dit schilderij maakte, 1747, stonden de Fransen op het punt om de Hollandse Republiek binnen te vallen. De schilder wilde met dit schilderij laten zien dat de Nederlanders militair hun mannetje stonden. Zo beeldde hij linksonder zowel een boek als een ontwerptekening af van de toen befaamde Nederlandse vestingbouwkundige Menno van Coehoorn.
En het werk Boerenherberg van Cornelis Dusart blijkt een dubbele signatuur te hebben. Boven de handtekening van Dusart ontdekten onderzoekers de naam van zijn leermeester Adriaen van Ostade. Waarschijnlijk gaat het om een onvoltooid werk van Van Ostade, dat na diens dood in 1685 door zijn leerling werd afgemaakt.
Genre Paintings in the Mauritshuis is verschenen bij Uitgeverij Waanders & de Kunst en kost € 45.
