Recensie

Wat op het eerste gezicht overkomt als een wat uit de hand gelopen kinderfeestje, wordt soms al snel een beklemmende realiteit in de solotentoonstelling van Martin Creed in Museum Voorlinden. Martin Creed – Say Cheese verrast en verbaast, en nodigt uit een kijkje te nemen in de wondere wereld van deze bijzondere kunstenaar. Een wereld die varieert van een zaal gevuld met ballonnen tot een wand met duizend afdrukken van vijfhonderd doorgesneden broccolistronken.

Tekst en foto’s: Liesbeth​ Visee

Als voor een attractie in een pretpark staat er een rij opgewonden bezoekers te wachten tot ze dé ballonnenkamer binnen mogen. Slechts een paar mensen tegelijk kunnen Work No. 628, Dark blue balloons (2007) betreden, die de bezoeker letterlijk onderdompelt in de kunst van Martin Creed. De zaal is op instructies van de kunstenaar precies voor de helft gevuld met gekleurde ballonnen, waar de bezoeker zich een weg door moet banen om naar de andere kant van de zaal te komen.

Wat begint als iets wat speelsheid uitstraalt, wordt echter na enkele seconden al een beklemmend tafereel. Door de grote hoeveelheid ballonnen is het onmogelijk te zien waar je heengaat, en waar de uitgang is. Voor iemand met een milde ballonnenfobie én claustrofobie is dit op z’n zachtst gezegd een uitdaging. Groot is dan ook de opluchting als de deur naar de andere kant van de zaal langzaam in beeld komt, en je jezelf kunt bevrijden uit de bijna verstikkende ballonnenmassa.

Dit bijzondere werk zet de toon voor de tentoonstelling Say Cheese, de eerste soloshow van Martin Creed in Nederland. Creed heeft een duidelijke fascinatie voor het alledaagse, en laat je op een andere manier naar de wereld kijken. Zo gebruikt hij veel materialen uit het dagelijks leven, zoals wc-rollen, stoelen, tafels, ballen en gloeilampen. Met deze ogenschijnlijk simpele materialen speelt hij met het spanningsveld tussen orde en chaos; veel werken bestaan uit stapels of rijen van soortgelijke objecten, meestal ordelijk van groot naar klein gerangschikt.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Toch leidt deze ordelijke aanpak ook vaak tot chaos, zoals in Work No. 12, Thirty-nine metronomes beating time one at every speed (1995- 1998). Langs de wand van de zaal staan 39 metronomen opgesteld, die allemaal op een ander tempo tikken. Zo transformeert Creed een object wat doorgaans staat voor orde en ritme tot een kakofonie van tikjes, waarin weinig orde meer te ontdekken is.

Een belangrijk element dat veel terugkomt in het werk van Creed is muziek – hij is naast kunstenaar ook muzikant. Het belang van muziek komt met name naar voren in de performances die op verschillende momenten van de dag plaatsvinden. Zo loopt er regelmatig een klein muziekkorps door de tentoonstelling (Work No. 2734), wat de relatieve stilte in de tentoonstellingsruimten luidruchtig doorbreekt. Ook speelt er in een van de zalen constant iemand op een piano (Work. No. 736). De pianist speelt echter geen muziekstuk, maar slaat alle tonen op het klavier oplopend en aflopend even lang aan, bijna als een meditatieve actie. Deze onverwachte muzikale intermezzo’s doorbreken ineens de museale sfeer, en laten je wederom anders kijken naar de ruimte om je heen.

Hoewel de tentoonstelling duidelijk vol humor en zelfspot zit, voelt het werk van Creed soms ook ineens beklemmend aan. Je voelt zijn drang om orde te scheppen, om op een bijna obsessieve manier met objecten om te gaan en ze te rangschikken. Zijn eigen leven, ervaringen en gedachtewereld vormen duidelijk de aanzet tot het maken van deze eigenzinnige kunstwerken. De bezoeker krijgt in deze tentoonstelling zo een uniek inkijkje in het fascinerende – doch ietwat chaotische – brein van Martin Creed. Toch voert de speelsheid de boventoon en wachten er in iedere zaal weer nieuwe verrassingen en ontdekkingen. Voor de oplettende bezoeker is er zelfs na het verlaten van het museum in de tuin nog een kleine verrassing van Creed: Work No. 2792, vier boompjes geordend in kenmerkende Creed-stijl, sluiten de tentoonstelling in sfeer af.

Martin Creed – Say Cheese, t/m 11 juni in Museum Voorlinden, Wassenaar (Let op: niet alle performances zijn dagelijks te zien. Klik hier voor tijdstippen)

Waardering: @@@@@@@@@@

Zie ook: Museum Voorlinden zoekt hardlopers

Meer van Liesbeth​ Visee