0
0
Recensie
Na terugkeer van een reis naar Rome schilderden de drie Utrechtse kunstenaars Dirck van Baburen, Hendrick ter Brugghen en Gerard van Honthorst onder invloed van Caravaggio. Ze maakten werk met realistische figuren en een dramatisch contrast tussen licht en donker. Op hun beurt inspireerden zij weer anderen, onder wie Abraham Bloemaert.
Tekst: Evert-Jan Pol
Tegenwoordige kennen we die schilders als de Utrechtse Caravaggisten. Sommige van hun werken genoten dankzij prentmakers een grote populariteit. In een nieuwe tentoonstelling laat het Centraal Museum een aantal prenten zien in combinatie met de schilderijen die ervoor model stonden.
Dobbelaars en drinkers, hoertjes en oude koppelaarsters, kroegmuzikanten, straatschoffies en boeren waren populaire thema’s en vonden dus gretig aftrek. Dit kwam vermoedelijk door de vaak aanwezige humor en spot. Door versregels toe te voegen aan het beeld versterkten de prentenmakers dit effect, en soms ook de onderliggende moraal.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Een enkele keer kreeg de afbeelding zelfs een andere betekenis. Zo luidt het onderschrift van een gravure naar een schilderij van Dirck van Baburen met een fluitspeler: “De fluijt gaet soet, tgeluijt is eel. Maar Heer, hoe klinckt een out wijfs keel!”. Van Baburen had de vegelijking van het geluid van zijn fluit met het stemgeluid van een oude vrouw waarschijnlijk zelf niet gemaakt.
De expositietitel Grappen en grollen is enigszins misleidend. Hoewel de tentoonstelling voorbeelden geeft van humoristische boodschappen is ze zelf niet overmatig grappig. Een prent naar een ander schilderij van Van Baburen (met triktrak spelende en wijn drinkende soldaten) heeft als opschrift: “Vermijd de oorzaken van woede”. De expositie is zeker interessant, maar is bepaald geen dijenkletser.
Een gemiste kans is ook het ontbreken van het vrolijke schilderij De koppelaarster van Gerard van Honthorst. Een prent van Ferdinand Piloty is een duidelijke verwijzing naar dat doek, dat zich elders in het museum bevindt. Het was een kleine moeite geweest het tijdelijk enkele meters te verplaatsen.
Grappen en grollen, t/m 10 september in het Centraal Museum, Utrecht
Waardering: @@@@@@@@@@
