0
0
Het Centraal Museum in Utrecht wijdt vanaf 18 november een grote tentoonstelling aan de Utrechtse kunstenaar Pyke Koch (1901-1991). Hij was een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het magisch realisme in Nederland. De wereld van Pyke Koch is de grootste tentoonstelling over de schilder in meer dan twintig jaar.
Pieter Frans Christiaan Koch, zoals hij voluit heette, baarde nogal eens opzien. Zo veroorzaakte Nocturne in 1930 een schandaal. Het tempeltje bij nacht, op een pleintje ingeklemd tussen schaars aangelichte gevels, is immers een urinoir, een beruchte homo-ontmoetingsplek.
Ook als mens was Koch niet onomstreden. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij veroordeeld voor zijn fascistische sympathieën en mocht hij een jaar niet exposeren. De misstap werd hem vergeven, want in 1950 vertegenwoordigde hij met een paar collega’s Nederland op de 25ste Biënnale van Venetië. En in 1955 gaf directeur Willem Sandberg, nota bene een oud-verzetsman, hem een solopresentatie in zijn Stedelijk Museum.
De wereld van Pyke Koch toont Kochs werk in de context van dat van zijn Nederlandse en Duitse tijdgenoten, onder wie Carel Willink, Charley Toorop, Georg Grosz en Christian Schad. Korte documentaires schetsen tijdsbeelden.
Op deze manier probeert het Centraal Museum een dieper inzicht te geven, zowel in Kochs kunstenaarschap als in de politieke complexiteit van het interbellum, de periode tussen de beide Wereldoorlogen. En daarmee ook Kochs bekentenis tot het fascisme in perspectief te zetten en bij te dragen aan de nuancering van het debat over ‘goed’ of ‘fout’ dat sinds 1945 niet is verstomd. Nu bovendien overal in Europa het rechts-populisme groeit en de antidemocratische stem steeds luider klinkt, heeft een terugblik op het interbellum aan urgentie gewonnen, aldus het museum.
De expositie bestaat uit ruim zestig werken van Koch en nog eens veertig schilderijen van tijdgenoten. Een van de stukken is Kochs laatste schilderij, De koorddanser III uit 1980. Daarop balanceert, in een kale afgetakelde kamer met twee deuren, waarachter trappen naar beneden en naar boven leiden, een man met doek over zijn hoofd op het koord. Het werk kan gezien worden als een metaforisch zelfportret, waarmee hij de balans opmaakte van zijn leven en werk.
De wereld van Pyke Koch, 18 november 2017 t/m 18 maart 2018 in Centraal Museum, Utrecht
