0
0
Het Van Gogh Museum presenteert komend voorjaar een grote tentoonstelling over de invloed van de Japanse kunst op het werk van Vincent van Gogh. Met circa 60 schilderijen en tekeningen van de kunstenaar en een selectie Japanse prenten laat Van Gogh & Japan zien hoezeer de schilder deze kunst bewonderde en hoe ingrijpend zijn eigen werk erdoor veranderde.
Van Goghs kennismaking met de Japanse prentkunst was bepalend voor de richting die hij als kunstenaar insloeg. Tijdens zijn verblijf in Parijs (1886-1888) raakte hij in de ban van de ukiyo-e, negentiende-eeuwse Japanse kleurenhoutsneden, en ging hij deze prenten op grote schaal verzamelen. Wat Van Gogh zo bewonderde in de kleurrijke voorstellingen waren de ongewone composities, de grote vlakken in felle kleuren en de aandacht voor details uit de natuur.
De drie schilderijen die hij in Parijs maakte naar Japanse prenten vormden zijn eerste verkenningen van dit nieuwe artistieke voorbeeld. Al snel beschouwde Van Gogh de Japanse kunst als een ijkpunt voor zijn werk, zoals blijkt uit zijn brieven uit Arles, waar hij begin 1888 naartoe verhuisde met het idee dat het zuiden van Frankrijk ‘gelijk staat met Japan’. Hij leerde daar ‘meer met een Japanse blik’ te kijken en maakte ‘schilderijen zoals de Japanse prenten’.
Voor de expositie haalt het Van Gogh Museum bruiklenen uit musea en particuliere collecties van over de hele wereld naar Amsterdam. Een van de werken is Zelfportret met verbonden oor, dat sinds 1930 niet meer in Nederland was te zien. De Japanse prent op de achtergrond van dit beroemde zelfportret getuigt van Van Goghs liefde voor de Oosterse kunst.
Een ander schilderij is een zelfportret uit 1888, waarop Van Gogh zichzelf afbeeldde als een bonze, een boeddhistische monnik uit Japan. Het laat zien hoezeer hij zich identificeerde met de Japanners.
Enkele andere bruiklenen zijn Portret van Madame Roulin (La Berceuse), Kreupelhout met twee figuren en La Crau met perzikbomen in bloei. Deze zijn te zien samen met Van Goghs ‘Japanse’ werken uit het Van Gogh Museum, zoals Courtisane en Amandelbloesem. Behalve Japanse prenten uit Van Goghs eigen verzameling toont het museum ook een groot aantal prenten uit andere collecties, waaronder De grote golf bij Kanagawa, van Katsushika Hokusai.
In De Mesdag Collectie in Den Haag loopt bijna gelijktijdig de tentoonstelling Mesdag & Japan. Deze heeft als uitgangspunt de collectie Japanse toegepaste kunst die Hendrik Willem Mesdag rond de opening van zijn museum in 1887 verzamelde. De collectie bestaat uit meer dan honderd objecten, variërend van samoeraizwaarden tot satsumavazen. Het Van Gogh Museum beheert sinds 1991 De Mesdag Collectie.
Van Gogh & Japan, 23 maart t/m 24 juni in het Van Gogh Museum, Amsterdam
Mesdag & Japan (van 7 maart t/m 17 juni in De Mesdag Collectie, Den Haag
