0
0
Caravaggio’s schilderij De graflegging in de Vaticaanse musea is een van die werken die het eigen huis zelden tot nooit verlaat. De Mona Lisa in het Louvre en de Nachtwacht in het Rijksmuseum zijn andere bekende voorbeelden. De werken zijn te populair en ook te kostbaar om te mogen reizen. Toch slaagde het Centraal Museum erin De graflegging naar Utrecht te halen.
Het werk maakt deel uit van de tentoonstelling Utrecht, Caravaggio en Europa, die te zien is van 15 december 2018 tot en met 24 maart 2019. Deze gaat over de Europese navolgers van Caravaggio. Onder hen waren de Utrechtse schilders Dirck van Baburen, Hendrick ter Brugghen en Gerard van Honthorst. De graflegging is daar overigens alleen de eerste vier weken te zien. Daarna reist het terug naar Vaticaanstad.
Caravaggio schilderde het rond 1602 voor de familiekapel van Girolamo Vittrice in de Chiesa Nuova in Rome. Volgens de Romeinse schilder en kunstenaarsbiograaf Giovanni Baglione (1566-1643) beschouwden tijdgenoten het schilderij als Caravaggio’s allerbeste werk. Het altaarstuk meet ruim 3 bij 2 meter.
Het lichaam van Christus schittert tegen de donkere achtergrond, waarin de toegang tot het graf nog net zichtbaar is. Zijn bovenlichaam rust op de rechterarm die Johannes om hem heen heeft geslagen. Nikodemus heft het onderlichaam op. Met beide armen heeft hij de knieën van Christus vastgepakt, zijn handen ineen om de grip te vergroten.
Achter hen bevinden zich drie vrouwen. Maria’s vermoeide, trieste blik is naar beneden gericht. De mooie Maria Magdalena dept met gesloten ogen haar tranen. Maria Cleophas richt haar blik juist naar boven terwijl ze haar armen ten hemel spreidt en haar mond heeft geopend in een wanhopige schreeuw. Hoog verheven op de grote dekplaat van het graf waarop hij zal worden gezalfd en in doeken zal worden gewikkeld tonen zij ons, toeschouwers, Christus.
In totaal bevat de tentoonstelling in het Centraal Museum ruim 60 bruiklenen, waarvan 46 nog nooit eerder in Nederland te zien waren. Zoals Mediterende Hieronymus van Caravaggio, uit het Monasterio de la Virgen de Montserrat. De stukken zijn afkomstig uit museale en particuliere collecties in Europa en de Verenigde Staten, waaronder ook het Louvre in Parijs, de Galleria degli Uffizi in Florence, de National Gallery of Art in Londen en de National Gallery of Art in Washington. Ook vanuit enkele kerken in Rome komen werken naar Nederland.
De expositie beslaat de jaren 1600 tot 1630, de kernperiode van het Europees Caravaggisme. In die tijd stonden in Rome 2700 kunstenaars geregistreerd, onder wie 572 buitenlanders. Ze bezochten dezelfde kerken en collecties, ze spraken elkaar, en ze schilderden. Dezelfde thema’s, dezelfde inspiratiebronnen, maar in uitwerking totaal verschillend. Utrecht, Caravaggio en Europa belicht deze verschillen tussen de Europese navolgers van Caravaggio.
Het Centraal Museum maakt de tentoonstelling samen met de Alte Pinakothek in München. Daar is ze te zien van 17 april tot en met 21 juli 2019.
