0
0
Wie het veelluik Lam Gods ooit zag in de Gentse Sint-Baafskathedraal zag ook het titelfiguur, met ogen aan de zijkant en – sinds 1951 – vier oren. Tijdens de al jaren durende restauratie kwam onder de overschildering onlangs het origineel tevoorschijn, met priemende ogen aan de voorzijde.
Het Lam Gods is een monumentaal altaarstuk uit 1432, gemaakt door de gebroeders Jan en Hubert van Eyck. Sinds het ontstaan ervan bevindt het veelluik zich – met onderbrekingen en niet altijd even compleet – in de kathedraal. Ook momenteel is het er gewoon te zien, met uitzondering van de gerestaureerde panelen. Die hebben plaatsgemaakt voor reproducties.
Het Lam dat we kennen, is niet zoals de Van Eycks het ooit schilderden. Al in het midden van de zestiende eeuw werd het namelijk overschilderd. Dit gebeurde tijdens een grote restauratie die bedoeld was om kleine beschadigingen en enkele vroege, slordige restauraties aan het oog te onttrekken en het meesterwerk een fris uiterlijk te geven. Bij een vorige restauratie in 1951 haalden restauratoren de groene overschilderingen rondom het Lam al weg, waardoor de twee originele oren tevoorschijn kwamen. Zo pronkte het Lam tot voor kort met vier oren.
De huidige restauratie begon in 2012 en duurt tot 2020 en vindt plaats in het Museum voor Schone Kunsten Gent. Onder toeziend oog van bezoekers werken restauratoren van Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) daar aan het beroemde veelluik.
Behalve het originele Lam kwamen ook andere oorspronkelijke details weer naar voren. Bij het wegnemen van de overschilderingen vonden de restauratoren bijvoorbeeld een luchtpartij met subtiele kleurschakeringen en streperige wolken. En de originele gebouwen, tot voor kort bedekt met een grijzige laag, tonen weer een veelheid aan kleuren en een opmerkelijk lichtspel. Van onder de summiere overschildering ter hoogte van de horizon kwamen zelfs nieuwe gebouwen aan het licht. En de effen beschildering van de kledij maakte plaats voor lumineuze gewaden met complexe plooien.
De eerste fase van de restauratie werd afgerond eind 2016. De gerestaureerde buitenluiken keerden toen terug naar de Sint-Baafskathedraal. Meteen startte ook de tweede fase en werden de vijf panelen uit het onderste register van het altaarstuk overgebracht naar het museum. Daarbij bevindt zich ook het centrale paneel met De aanbidding van het Lam Gods.
Het veelluik is overigens niet compleet. In 1934 ontvreemden onbekenden de panelen van De Rechtvaardige Rechters en van St. Jan de Doper. Laatste kwam al snel weer boven water, maar De Rechtvaardige Rechters ontbreekt tot op de dag van vandaag. In de Sint-Baaskathedraal is een kopie te zien. In de loop der jaren waren er vele theorieën over de verblijfplaats van het paneel. Volgens de meest recente bevindt het zich onder een plein in Gent.
