0
0
Recensie
“Wilt u achter de lijn gaan staan?” Op de eerste dag van de tentoonstelling Giacometti-Chadwick: Facing Fear komt menig bezoeker net iets te dicht in de buurt bij de beelden. De aanwezige suppoosten in Museum de Fundatie moeten opvallend vaak mensen op de schouder tikken. De sculpturen zijn dan ook erg aanlokkelijk.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
De kenmerkende langgerekte figuren van Alberto Giacometti (1901-1966) spreken bijvoorbeeld zeer tot de verbeelding. Wie aan deze Zwitserse kunstenaar denkt, denkt al snel aan die dunne langwerpige mensfiguren. Maar, zo blijkt uit de tentoonstelling, aan het begin van zijn carrière maakte hij semi-abstracte en surrealistische sculpturen. Zoals Lepelvrouw uit 1926 – inderdaad, een dame die doet denken aan een stuk eetgerei.
Deze sculptuur komt als een van de eerste werken in de tentoonstelling voorbij. Wie denkt dat Giacometti uitsluitend ‘magere’ creaties maakte, kan dat beeld dus direct bijstellen. Wat wel overeind blijft, is dat de kunstenaar ook in zijn beginjaren de mens zo primitief mogelijk neerzette, zonder enige opsmuk.
En niet alleen mensen; ook dieren bracht hij terug tot de basis. De in Zwolle getoonde kat en hond zijn niet meer dan skeletten. Toch ogen ze ontzagwekkend. Giacometti’s figuren zijn immer krachtig, hoe ‘scharminkelig’ ze ook lijken.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Zijn abstract-figuratieve mens- en dierfiguren delen in Zwolle het podium met de sculpturen van de Engelse beeldhouwer Lynn Chadwick (1914-2003). Als deze schepselen uitbeeldde, deed hij dat net als zijn Zwitserse collega op geheel eigen wijze.
Brulkikker is een waanzinnig mooi beeld, maar je hebt er enige fantasie voor nodig om het titeldier erin te zien. De stalen Leeuw II heeft al meer herkenbare dierlijke vormen en Beast VII is overduidelijk een beest, ook al lijkt hij zijn kop te hebben verloren.
Wat beide kunstenaars ook gemeen hebben is dat veel van hun beelden de toestand van ontluistering en angst in Europa tijdens de Koude Oorlog belichamen. Met hen nam de Europese beeldhouwkunst definitief afscheid van de vooroorlogse romantiek en esthetiek en belandde die in de rauwe realiteit.
Criticus Herbert Read omschreef het hoekige werk van Chadwick en andere jonge Britten in 1952 bijvoorbeeld als the geometry of fear (geometrie van angst). Hiermee verwees hij naar de constante dreiging van een kernoorlog.
De beelden van Chadwick zouden door hun ruwe vormen zeker niet misstaan in een apocalyptische wereld. Ze geven de indruk dat ze een allesverwoestend bombardement met gemak overleven.
Giacometti’s sculpturen geven op een andere manier de sfeer van destijds weer. Zijn uitgemergelde en dus wellicht uitgehongerde figuren passen eveneens in een tijd waarin alle hoop verloren lijkt.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
In Museum De Fundatie gaan beide zienswijzen goed samen. Verspreid over vier verdiepingen gaan de beelden voortdurend met elkaar in dialoog, waardoor de kijker ze goed kan vergelijken.
Giacometti’s iconische Lopende Man I staat in dezelfde ruimte als Chadwicks Harde Wind IV. Beide figuren lopen, maar die van de Brit heeft er moeite mee. De toeschouwer voelt de wind bijna om de oren slaan. Er is echter iets geks mee. Hoewel de stand van de haren en de jurk doen vermoeden dat de dame de wind in de rug heeft moet ze toch duidelijk kracht zetten om zich vooruit te bewegen. Het is een werk dat de oplettende bezoeker aan het denken zet in dit fijne samenspel tussen twee beeldhouwmeesters.
Giacometti-Chadwick: Facing Fear, t/m 6 januari 2019 in Museum de Fundatie, Zwolle
Waardering: @@@@@@@@@@
