0
0
Recensie
Een van de Japanse woorden die ik ken, is kawaii, wat zoveel betekent als schattig. Fictieve figuren als Hello Kitty en Pikachu zijn het en ook mode kan onder die noemer vallen. De tentoonstelling Cool Japan in het Tropenmuseum heeft eveneens een heel hoog kawaii-gehalte.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
De Japanse cultuur spreekt in het westen enorm tot de verbeelding. Niet zo vreemd daarom dat de tentoonstelling Cool Japan voor de tweede keer op het programma staat van een Nederlands museum. In 2017 lokte ze een recordaantal bezoekers naar Museum Volkenkunde in Leiden.
Wie haar daar gemist heeft, krijgt in Amsterdam een tweede kans. Maar ook zij die er in Leiden bij waren, kunnen gerust nog eens komen kijken. De expositie in het Tropenmuseum heeft namelijk iets wat die in Volkenkunde niet had: de bonte installatie Colorful Rebellion – Seventh Nightmare van Sebastian Masuda.
De installatie is een kleurrijke kamer met daarin een leeg, wit bed. De wanden zijn bekleed met plastic speelgoed, knuffelbeesten, linten en nepbont. Naast het bed zit een reusachtige teddybeer, bedolven onder de knuffels. Het is kawaii van de bovenste plank.
Het kunstwerk is een verbeelding van Masuda’s complexe belevingswereld en tegelijkertijd een portret van de wijk Harajuku, de bakermat van kawaii, dat ook een hele stroming behelst. In die wijk wordt schattigheid ingezet als middel tot empowerment en zelfexpressie. Door zich onder te dompelen in een wereld van kinderlijke fantasie hoeven bewoners zich niet aan te passen aan de heersende norm.
In het kleine vertrek waan je je heel even in een andere wereld, een wereld waarin knuffels de hoofdrol spelen en alles schattig – pardon – kawaii is. Het knuffelparadijs van Masuda is populair; iedereen wil er een kijkje nemen. Een beeldscherm buiten de kamer laat daarom zien hoeveel bezoekers er binnen zijn. Zodat je een rustig moment af kunt wachten om de fantasiewereld te betreden.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Het is overigens niet alleen maar schattigheid wat de klok slaat in Cool Japan. De tentoonstelling belicht de Japanse kunst en cultuur in het algemeen en bevat daarom ook historische prenten, houtsneden en schilderingen van woeste krijgers. Manga en anime, respectievelijk de namen voor Japanse strips en animatiefilms, komen eveneens ruim aan bod. De voorbeelden zijn soms schattig, soms ook niet zo.
Manga duikt behalve in boeken en films en televisieseries ook veelvuldig op in de videogames. De succesvolle reeks Final Fantasy is daar een bekend voorbeeld van. Het succes leidde tot enkele verfilmingen. In de tentoonstelling zijn fragmenten te zien uit animatieseries en originele tekeningen uit de reeks.
De expositie laat zien dat veel Japanse striptekenaars, ofwel mangaka, goed hebben gekeken naar hun illustere voorgangers uit voorbije eeuwen. Belangrijke kenmerken van manga en anime zijn beweging en snelheid in de tekenstijl. Die dynamiek is ook zichtbaar in negentiende-eeuwse boeken en prenten. Veel van die tekeningen hadden overigens ook uit deze eeuw kunnen stammen, want ze ogen niet zelden behoorlijk modern.
Een van de vele blikvangers is het vier meter hoge schilderij Uki-Uki van Matsuura Hiroyuki. Dit werk is kenmerkend voor de tentoonstelling, want het verenigt klassiek en hedendaags Japan in één afbeelding. Het toont een aandoenlijk meisje in klassieke kimono, maar dan in kleuren uit de huidige schattigheidscultuur.
Cool Japan is een vrolijke kleurrijke tentoonstelling met voor ieder wat wils. Wil je alleen kijken, dan kan dat. Wil je ook nog iets doen, is dat ook mogelijk. De expositie is namelijk deels interactief. Ga bijvoorbeeld gamen op Japanse arcadespeelkasten of knoop een gesprekje aan met robot Pepper – tenzij hij er geen zin in heeft, zoals tijdens ons bezoek. Voor stripliefhebbers liggen er duizenden manga’s klaar die ze ter plekke mogen lezen. Genoeg voor uren vermaak.
Cool Japan, t/m 1 september in het Tropenmuseum, Amsterdam
Waardering: @@@@@@@@@@
