0
0
Japanmuseum SieboldHuis duikt met een nieuwe tentoonstelling in de Japanse naaktfotografie vanaf de negentiende eeuw tot vandaag. Naaktheid was in Japan van oudsher iets vanzelfsprekends. Families bezochten gezamenlijk de onsen (warmwaterbron), sumoworstelaars worstelden bijna bloot en boeren bewerkten halfnaakt het land.
Toen Japan in 1854 zijn deuren opende voor de rest van de wereld nam het land in rap tempo buitenlandse technologieën en ideeën over, inclusief de westerse kunst en kuise visie op naakt. De fotografie werd al vanaf het begin beïnvloed door deze westerse visie. Japan voerde strikte zedenwetten in, die tot op de dag van vandaag gelden. Hedendaagse fotografen stellen met hun werk issues rondom de veranderende maatschappij, gender en seksualiteit aan de kaak.
Een foto gold in de negentiende eeuw in Japan als ‘kopie van de waarheid’. Voor de westerlingen ontstond een commerciële toeristische variant, met bijvoorbeeld halfontklede vrouwen die in een fotostudio het Japanse badritueel simuleerden: exotisch en erotisch.
Begin twintigste eeuw ontwikkelde de fotografie zich ook als kunstvorm. Foto’s kregen een zachte focus en werden gemanipuleerd zodat ze een schilderachtige uitstraling kregen, zoals te zien is in het werk van Unto Nakayama.
In de jaren dertig experimenteerden fotografen volop met verschillende technieken in diverse modernistische stromingen, waaronder de Nieuwe Fotografie. Het naakte vrouwenlichaam werd als esthetisch object benaderd.
Als tegenbeweging ontstond in dezelfde tijd het fotorealisme. Foto’s moesten het dagelijks leven en de Japanse tradities vastleggen, zoals zichtbaar is in het werk van Iwase Yoshiyuki (1904-2001). Hij portretteerde halfnaakte parelduiksters.
Blue#1070B, 2004. Copyright Izo Kenro.
Vervolgens ontstaan stromingen als de sociaal-realistische fotografie, de subjectieve en de experimentele fotografie. Bij dit laatste genre werden de grenzen van de kunst onderzocht en overschreden. De intuïtieve, korrelige en onscherpe foto’s van Moriyama Daido (1938) en het surrealistische en abstracte werk van Honjō Kōrō (1907-1995) laten dit zien.
In de jaren tachtig en negentig kwam de erotische fotografie tot bloei. Araki Nobuyoshi (1940) staat bij het westerse publiek bekend om zijn pornografische foto’s van vrouwen in bondage. Hij was echter ook de eerste Japanse fotograaf die foto’s gebruikte als een dagboek, waardoor zijn werk ook een zeer persoonlijke en intieme kant heeft.
De foto’s van de jongste generatie fotografen tonen nieuwe trends, maar ook de invloed en verwijzing naar het werk van de generaties voor hen. Zo richt Gondaira Taichi (1956) zijn camera op de klassieke schoonheid van het vrouwelijk lichaam en hij eert de verdwenen traditionele Japanse waarden en levenswijze in zijn werk. Het werk van jonge vrouwelijke fotografen als Nomura Sakiko (1967), Hosokura Mayumi (1979) en Okabe Momo (1981) verschaft een verfrissende kijk op het naakte lichaam.
Door de ogen van meer dan dertig fotografen geeft de tentoonstelling Japans naakt een veelzijdige blik op het menselijk lichaam. De meer dan honderdtwintig foto’s vertellen samen de geschiedenis van de Japanse naaktfotografie.
Japans naakt, t/m 8 september in Japanmuseum SieboldHuis, Leiden
