0
0
Wat is het eerste dat in je opkomt bij het horen van de plaatsnaam Bremen? Er is een niet geringe kans dat het Bremer Stadsmuzikanten is. Raar eigenlijk, want het door de gebroeders Grimm opgetekende wereldberoemde sprookje over vier muzikale dieren speelt zich niet af in die Duitse stad. Toch viert Kunsthalle Bremen de tweehonderdste verjaardag van het verhaal met een tentoonstelling.
Tekst: Evert-Jan Pol
Het voor het eerst in 1819 gepubliceerde sprookje gaat over een ezel, hond, kat en haan, die alle vier hun noodlot ontvluchten. Ze besluiten stadsmuzikanten in Bremen te worden. Ze moeten daar echter eerst nog zien te komen, en dat valt niet mee.
Onderweg komen ze langs een rovershuis, waar een gedekte tafel hen toelacht. De rovers zijn echter ook nog binnen. De ezel stelt daarom voor de boeven te verjagen door zich als een groot eng monster voor te doen. Ze klimmen bovenop elkaar en maken verschrikkelijke muziek. De rovers schrikken zich een hoedje en vluchten weg. De vier bevriende dieren vermaken zich zo goed in het huis dat ze er blijven wonen.
Hoewel ze Bremen nooit zagen, staat daar wel een bronzen beeld van de dieren, in hun kenmerkende gestapelde houding. En uit het Bremer Loch, een soort rioolput op het Marktplein, klinkt muziek die de wonderlijke gelegenheidsband maakt. De stadsmuzikanten horen bij Bremen en een expositie over hen en hun verhaal is daar dan ook zeer op zijn plek.
Menig kunstenaar heeft zich laten inspireren door het sprookje, blijkt uit de tentoonstelling. Met name de dierenpiramide is een favoriet onderwerp. De Italiaanse kunstenaar Maurizio Cattelan maakte twee installaties met de pose als voorbeeld. Love Saves Life uit 1995 is een toren bestaand uit een opgezette ezel, hond, kat en haan. Soortgenoten bevolken ook zijn piramide Love Lasts Forever uit 1998, maar dan als skeletten. De twee werken zijn vaker te zien in Kunsthalle Bremen, want ze komen uit de collectie van de Kunstverein in Bremen (eigenaar van het museum).
Gedurende de tentoonstelling krijgen deze dierenstapels gezelschap van enkele andere (dieren)torens, waaronder één van Jeff Koons. Zijn Stacked bestaat echter uit een varken, geit, twee honden en een zangvogel. De Belgische kunstenaar Maarten Vanden Eynde nam het voorbeeld ook niet al te letterlijk. Voor zijn ruim negen meter hoge toren gebruikte hij twee bestelwagens, een brommer, een fiets en elektronische apparaten, die hij aan elkaar reeg met een gigantische naald.
De tentoonstelling duikt verder in de maatschappijkritische kwesties die ten grondslag lagen aan het sprookje, zoals armoede of uitsluiting. Je kunt het verhaal immers zien als de geschiedenis van vier buitenstaanders die door uiteenlopende redenen hun plaats in de samenleving verliezen en moeten zien te overleven. Kunst over migratie, armoede en dakloosheid komt daarom ook aan bod.
Tierischer Aufstand. 200 Jahre Bremer Stadtmusikanten in Kunst, Kitsch und Gesellschaft, t/m 1 september in Kunsthalle Bremen, Bremen, Duitsland
