1
1
Recensie
“Lust je ook een broodje poep?” vroeg Edwin Rutten in de jaren zeventig en tachtig in elke aflevering van het kinderprogramma De film van Ome Willem. Tot afgrijzen van zijn begeleidende orkest. Want poep is vies, daar is iedereen het wel over eens. Alhoewel, iedereen? Piero Manzoni blikte zijn eigen ontlasting in en exposeerde die. Enkele blikjes zijn nu te zien in de tentoonstelling Manzoni in Holland in Stedelijk Museum Schiedam.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
De Italiaanse kunstenaar Piero Manzoni (1933-1963) vond dat alles en iedereen kunst kon zijn. Poep dus, en ook zijn eigen adem. In 1959 bedacht hij Corpo d’aria (letterlijk: luchtlichaam), dat hij produceerde in een serie van 45 exemplaren. De creatie bestaat uit een grote witte ballon en een standaard in een speciaal daarvoor gemaakt doosje. De ballon was te koop zonder of mét adem van de kunstenaar.
Hij signeerde lichamen en nodigde mensen uit op een sokkel te staan. Wie dat deed, was heel even zelf een kunstwerk. In een van de expositiezalen van Stedelijk Museum Schiedam staat een lege sokkel die bezoekers mogen betreden. Klim erop en voel je kunstig! De sokkel is een erg leuk detail, dat ervoor zorgt dat het publiek extra betrokken raakt.
Behalve van Manzoni zelf bevat de expositie ook werk van kunstenaars die van invloed waren op hem. Een van hen was Yves Klein (1928-1962), die een eigen kleur ontwikkelde: International Klein Blue. Niet lang nadat Manzoni enkele van Kleins schilderijen in deze diepblauwe kleur had gezien, kwam hij met een geheel witte variant: Achrome. Toen hij in 1958 versies daarvan bij de Rotterdamse Kunstkring toonde, reageerde bijna niemand positief. Sommige kunstkringleden zegden zelfs hun lidmaatschap op.
Op Jan Schoonhoven (1914-1994) maakten die werken juist een enorme indruk. Volgens hem liet Manzoni de noodzaak zien “ook de laatste resten van het overbodige overboord te zetten”. De Nederlandse kunstenaar voegde de daad bij het woord en startte met het maken van zijn nu zo kenmerkende witte schilderijen. ‘Manzoni-reliëfjes’ noemde hij de witte reliëfs van papier-maché die hij in 1958 maakte nadat hij Manzoni’s eerste tentoonstelling in Nederland had bezocht.
(Tekst gaat verder onder de foto)
In zijn korte leven – hij overleed op 29-jarige leeftijd aan een hartinfarct – inspireerde Piero Manzoni vele collega’s. Werk van Schoonhoven en andere door Manzoni beïnvloedde Nederlandse kunstenaars maakt deel uit van de tentoonstelling, die zo goed aantoont hoe belangrijk de rol was die de Italiaan speelde in de kunstgeschiedenis. Zonder hem waren Schoonhovens nu zo beroemde witte reliëfs er misschien nooit geweest. En was Wim T. Schippers (1942) wellicht nimmer op het idee gekomen pindakaas op een vloer te smeren en het resultaat kunst te noemen.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Speciaal voor de tentoonstelling ontwierp deze een nieuwe versie van zijn veelbesproken Pindakaasvloer. Het werk lijkt op een uit de kluiten gewassen Pacman; omdat er een paal in de weg staat, is er een hap uit. Enkele bezoekers hebben er ook al eens kleine ‘hapjes’ uitgenomen, doordat ze er per ongeluk in stapten. Gelukkig is pindakaas algemeen verkrijgbaar, dus restauratie was zo gepiept.
Of het broodbeleg te koop is in de museumwinkel is mij niet bekend, maar blikjes poep liggen er wel op voorraad. Voor het geval je na je museumbezoek onbedaarlijke trek krijgt in een broodje …… Of misschien toch liever pindakaas?
Manzoni in Holland, t/m 2 juni in Stedelijk Museum Schiedam
Waardering: @@@@@@@@@@
