0
0
De meeste mensen in Nederland hebben huis en haard nog nooit gedwongen hoeven te verlaten. En weten dus niet hoe het is te moeten vluchten. Een indrukwekkende ‘ervaringsreis’ in het Haagse museum Humanity House maakt voorzichtig invoelbaar wat vluchtelingen zoal meemaken.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
Humanity House in Den Haag is in 2010 opgericht op initiatief van het Nederlandse Rode Kruis. Die organisatie wilde een plek waar ze het menselijke verhaal achter rampen en conflicten in de wereld kan delen met het publiek. Vandaar ook de naam, dat Engels is voor Huis voor menselijkheid. Velen hebben een mening over de vluchtelingenproblematiek, over conflicten en noodhulp, maar hoe zit het nu echt? Met uiteenlopende tentoonstellingen, lesprogramma’s en andere activiteiten wil het museum daar een antwoord op geven.
Een van de meest aansprekende onderdelen is de Ervaringsreis, waarin de bezoeker in de huid kruipt van een vluchteling. Iedere ‘reiziger’ krijgt aan het begin een identiteitsbewijs, compleet met een ter plekke gemaakte pasfoto. Wanneer zijn of haar naam verschijnt op een scherm, mag deze de trap afdalen, een onzekere toekomst tegemoet.
Ook ik maakte de reis en merkte dat de ervaring mij meer deed dan vooraf verwacht. Eerst is alles nog vredig, maar dan slaat het noodlot toe. Wat er precies is gebeurd, is onbekend, maar het is hier niet langer veilig, zoveel is zeker. Met mijn papieren in de hand moet ik halsoverkop vertrekken.
Wat volgt, is een reis langs een uitgestippelde route, die echter niet altijd even duidelijk is. ‘Moet ik deze deur door?’, vraag ik mezelf af. ‘O nee, die is gesloten.’ Even bekruipt me een vlaag van onzekerheid. ‘Ga ik wel de goede kant op?’ En dat is exact wat het Humanity House met de Ervaringsreis wil bereiken: dat de bezoeker zicht kortstondig hulpeloos voelt. Een gevoel dat echte vluchtelingen veel langduriger ervaren.
“We willen de bezoeker een beetje desoriënteren”, vertelt Frederiek Biemans, hoofd programmering en tentoonstellingen bij Humanity House. “Want een vluchteling bewandelt ook geen lineaire wegen. Noodgedwongen moeten ze een bepaalde route volgen.”
Uiteindelijk openen er deuren en zo ook tijdens de Ervaringsreis. In een van de te betreden kamers hangt een mysterieuze spiegel waarin ik mezelf niet kan zien. Die symboliseert dat een vluchteling zijn identiteit verliest; hij is niemand meer. In een ander land moet je helemaal opnieuw beginnen. Biemans: “Als je vlucht, zien mensen je niet meer als mens, maar puur als vluchteling”.
De reis eindigt in een ruimte waar acht mensen die daadwerkelijk moesten vluchten, via beeldschermen vertellen over hun ervaringen. Een van hen is de inmiddels negentienjarige Akhrat Selevani uit Irak. Tien jaar lang – van haar zesde tot zestiende – verkeerde ze in onzekerheid over haar toekomst. Na aankomst in Nederland toog de familie Selevani van asielzoekerscentrum naar asielzoekerscentrum, en dat niet minder dan tien keer. Inmiddels heeft de familie een verblijfsvergunning. Maar dat had vele voeten in de aarde.
Humanity House heeft bewust het verhaal van een jeugdige vluchteling toegevoegd, want jongeren vormen een belangrijke doelgroep. En die jongeren steken er ook echt wat van op, blijkt uit enkele reacties op de website van het museum. Zo vertelt Nigel (12): “Dit was echt spannend. Nu snap ik een beetje beter wat kinderen voelen die moeten vluchten.” En Jerry (16) noemt de verhalen van de vluchtelingen bizar. “Ik denk dat ik de beelden op televisie voortaan een stuk minder vanzelfsprekend vind.”
Ervaar de Ervaringsreis zelf in het Humanity House in Den Haag
