0
0
Wie in Nederland bezit kunst van de Amerikaanse kunstenaar Eastman Johnson (1824-1906)? Dat wil dr. Patricia Hills, professor emerita aan Boston University, graag weten. Voor het Eastman Johnson Catalogue Raisonné Project zoekt ze Nederlands werk van Johnson om op te nemen in een overzichtscatalogus van zijn werk.
De al gevestigde tekenaar Eastman Johnson reisde op 25-jarige leeftijd naar Europa om te leren schilderen. Hij was in 1851 van plan om vier maanden in Den Haag te blijven, maar hij had het er zó naar zijn zin dat hij er vier jaar bleef. “Ik merk dat ik veel voordeel haal uit het bestuderen van de spectaculaire werken van Rembrandt en enkele andere oude Hollandse meesters, waarvan ik vind dat je ze alleen in Nederland kan zien”, zo schreef hij.
In het Mauritshuis bestudeerde hij de schilderijen van onder anderen Rembrandt, waarvan hij ook kopieën maakte. Tijdens zijn leven werd Johnson gevierd om zijn rijk geschilderde Hollandse stijl met het licht van Rembrandt en de verstilde intimiteit van Hollandse interieurs. Hij kreeg zelfs de bijnaam ‘de Amerikaanse Rembrandt’.
“Kunst van Eastman Johnson hangt prominent in de belangrijkste Amerikaanse musea, zoals het Metropolitan in New York en het Smithsonian in Washington DC, en is bijvoorbeeld ook te zien in de tv-serie Desperate Housewives”, aldus dr. Patricia Hills. “Johnson maakte portretten van vier Amerikaanse presidenten en schilderde Amerikaanse scènes uit de Burgeroorlog. Ook schilderde hij oorspronkelijke Amerikanen, zwarte slaven op de plantages, en ook vrije zwarten. Dat werk van hem is bekend en beroemd; voor dit project zijn we juist op zoek naar nog onbekend werk uit zijn Nederlandse tijd.”
Eastman Johnson was lid van de Haagse kunstenaarssociëteit Pulchri Studio én was de enige Amerikaan die ooit deelnam aan de Tentoonstellingen van Levende Meesters (die tussen 1808 en 1917 in een aantal grote steden in Nederland plaatsvonden). In 1852 was hij vertegenwoordigd met schilderijen als Een oude man die zijn kleindochter een christelijke les leert en De vioolspeler.
In 1854 was zijn inzending het werk Oom Tom en Evangeline, gebaseerd op Harriet Beecher Stowe’s roman De hut van Oom Tom. De schrijfster was dat jaar op tournee door Europa. In de Nederlandse pers werd het schilderij hevig bediscussieerd wegens de afbeelding van zwarte mensen.
“We weten niet of dit schilderij nog bestaat en zelfs niet hoe het eruitziet”, vertelt Hills. “Mogelijk hangt het bij iemand in Nederland aan de muur, we zouden dit belangrijke werk heel graag zien.”
Voor zijn levensonderhoud schilderde en tekende Eastman Johnson portretten van de elite, van leden van de koninklijke familie en de adel tot notabelen en de intelligentsia. Het Rijksmuseum bezit twee getekende portretten van jonge graven en gravinnen van Limburg Stirum.
Ook tekende hij in Scheveningen een vissersvrouw en trok hij in juli 1853 naar het Brabantse dorp Dongen, waar hij het plattelandsleven schetste. Zo tekende hij Boerderij te Dongen en Aardappelschillende boerin. Zijn Dongense schetsboek is niet intact gebleven: losse bladeren raakten verspreid en misschien ook wel in Dongen. Hij gebruikte zijn schetsen ook voor zijn schilderijen. In Dongen getekende bedstedes zijn bijvoorbeeld terug te vinden in olieverf op doek, net als de twee zeventiende-eeuwse kasten die hij in oktober 1853 kocht uit het paleis van koning Willem II in Tilburg.
Hij signeerde zijn werk met ‘E.J.’, ‘E. Johnson’ en ‘Eastman Johnson’, vaak ook met een jaartal erbij en meestal rechtsonder. Al is er ook ongesigneerd werk van hem. Wie denkt een werk van Eastman Johnson te bezitten, kan een foto daarvan mailen naar dr. Patricia Hills.
