0
0
zomer 1887, Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting).
Recensie
Vincent van Gogh staat bekend als een moeilijke man, die maar met weinig mensen goed overweg kon. De tentoonstelling Van Goghs intimi in het Noordbrabants Museum rekent af met dat beeld. De zalen hangen vol met werk van of over mensen met wie de schilder goed contact had. En dat zijn er aanzienlijk meer dan je misschien denkt.
Tekst: Evert-Jan Pol
Vincent van Gogh was het oudste kind van Anna Carbentus en Theodorus van Gogh. Hij kwam ter wereld op 30 maart 1853, opmerkelijk genoeg exact dezelfde datum waarop het eerste zoontje van zijn ouders dood werd geboren. Dat jongetje kreeg ook de naam Vincent. Dit doet bijna vermoeden dat de tweede Vincent een soort vervanging was van de eerste. Je zou om minder psychische klachten krijgen. Als is het natuurlijk niet gezegd dat Van Goghs latere mentale problemen daaruit voortvloeiden.
Dat hij niet altijd even goed in zijn vel zat, weten we allemaal. Maar toch weerhield hem dat er niet van relaties met mensen op te bouwen, ook al duurden die niet altijd even lang.
19 augustus 1889, Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting).
In zijn Nederlandse jaren was hij bijvoorbeeld goed bevriend met Anthon van Rappard. De twee zochten elkaar regelmatig op, schilderden samen en correspondeerden over kunst. De vriendschap bekoelde echter nadat Van Rappard de lithografie naar De aardappeleters zwaar had bekritiseerd. Vermoedelijk ontstak Van Gogh in woede, getuige een half portret van Van Rappard in de tentoonstelling. De schilder heeft dat kennelijk na de breuk doormidden gesneden.
1889, The Art Institute of Chicago, Helen Birch Bartlett Memorial Collection.
Een relatie die langer standhield, was die met postbode Joseph Roulin uit het Zuid-Franse Arles. Maar was hij eigenlijk wel postbode? Ook dat zit wellicht net even iets anders.
Hij en diens gezin stonden vrij vaak model voor Van Gogh. Hij portretteerde leden van die familie maar liefst 25 maal. In de tentoonstelling zijn het werk Madame Roulin, wiegend opgenomen, ook wel bekend als La berceuse, en Portret van Marcelle Roulin waarop de jongste dochter staat afgebeeld.
De band met Joseph Roulin was hecht. Toen Van Gogh zijn linkeroor afsneed en in het ziekenhuis in Arles terechtkwam – iets met een ruzie met Paul Gauguin – zocht Roulin hem op en lette op zijn huis. Een brief van Roulin aan Van Gogh, opgenomen in de tentoonstelling, geeft een intieme kijk in de vriendschappelijke relatie tussen beide mannen. Ze bleven schrijven, ook nadat Roulin was overgeplaatst naar Marseille.
Een ander met wie Van Gogh in Arles goed kon opschieten, was Marie Ginoux. Het portret L’Arlésienne dat hij van haar maakte, is het campagnebeeld van de tentoonstelling.Samen met haar man runde zij het café naast Het Gele Huis. Vincent huurde er een periode een kamer. Voor zijn vertrek naar Auvers-sur-Oise nam hij in een brief afscheid van het echtpaar waaruit blijkt dat zij een warme, vriendschappelijke band hadden.
En zoals iedereen werd ook Van Gogh weleens verliefd, al had hij niet veel succes in de liefde. Zijn verliefdheid op nicht Kee Vos bleef onbeantwoord en zijn relatie met buurvrouw Margot Begemann hield geen stand. In Den Haag woonde hij enige tijd samen met de voormalige prostituee Sien Hoornik en haar twee kinderen. Zij en haar kinderen stonden regelmatig model voor de kunstenaar. Mede door de sociale druk zette Van Gogh uiteindelijk een punt achter de relatie.
In Parijs verloor hij nog eenmaal zijn hart aan een vrouw. Hij kreeg daar een kortstondige relatie met Agostina Segatori, de eigenaresse van het café Le Tambourin waar hij exposeerde. Maar ook die bekoelde, nog voordat Van Gogh afreisde naar Zuid-Frankrijk.
Dat de schilder vrij veel mensen had weten te raken in zijn korte leven blijkt uit de vele condoleancebrieven die broer Theo ontving na het onverwachte overlijden van de kunstenaar. Alle briefschrijvers uitten daarin hun waardering voor Vincent als vriend en collega-kunstenaar. Enkele brieven zijn te zien.
Vincent van Gogh was dus helemaal niet zo’n eenzame gek, zoals menigeen denkt. Aan de hand van schilderijen, tekeningen, schetsboekjes en brieven toont het Noordbrabants Museum dat goed aan.
Van Gogh hield er nog een vrij aardig sociaal leven op na, zo blijkt. Maar dan wel met ups en downs. Je zou bijna denken dat hij ook maar een mens was.
Van Goghs intimi. Vrienden, familie, modellen, t/m 12 januari 2020 in het Noordbrabants Museum, Den Bosch
Waardering: @@@@@@@@@@
