0
0
Recensie
Het moest er een keer van komen, een tentoonstelling over katten in Japanmuseum SieboldHuis. Want wie Japan zegt, zegt ook kat. De liefde voor neko (ねこ), zoals het diertje daar heet, is immens groot. Hello Kitty komt er vandaan, het fenomeen kattencafé werd er groot en het land kent zelfs enkele eilanden waar meer katten leven dan mensen. Geen wonder dus dat de kat ook een graag geziene gast is in de Japanse kunsten.
Tekst: Evert-Jan Pol
De kat is geen oorspronkelijke bewoner van het Aziatische land. Waarschijnlijk werd het dier daar in de zesde eeuw geïntroduceerd. Lange tijd waren ze exotische huisdieren, voornamelijk voorbestemd voor leden van het keizerlijke hof. Later vond het schattige dier een thuis bij alle lagen van de bevolking. Veel alleenstaande vrouwen namen een kat in huis als gezelschap.
Tijdens de hoogtijdagen van de prentkunst in de negentiende eeuw hadden de katten hun weg gevonden naar de plezierwijken, waar zowel kunstenaars als courtisanes vertoefden. De aanwezigheid van die drie partijen had een logisch gevolg: prenten van courtisanes met een kat. Dit had nog een andere reden. Het Japanse woord voor slaapmeisje, ofwel prostituee, heeft exact dezelfde uitspraak als neko. Kat en courtisane lijken dus bij elkaar te horen.
Het vermenselijken van dieren en objecten was in de negentiende eeuw populair in de Japanse kunst. Ook katten ontkwamen daar in die periode niet aan. Ze kregen echter in veel gevallen de rol van slechterik toebedeeld. In de tentoonstelling is bijvoorbeeld een prent te zien met een afbeelding van een enge kattenheks. Ze is bijna net zo afschrikwekkend als de personages in de recente verfilming van de musical Cats.
De meeste afgebeelde katten zijn gelukkig aandoenlijk en heel kawaii, Japans voor schattig. Want dat is misschien wel hét kenmerk van een kat: ze zijn superschattig. Hello Kitty is zonder twijfel de ongekroonde koningin van kawaii. Opmerkelijk genoeg is ze niet aanwezig. Maar het draait in de vrolijke en poezelige tentoonstelling dan ook voornamelijk om de kat in de Japanse kunst. En die is ruimschoots vertegenwoordigd, in de vorm van prenten, foto’s, keramiek en behang.
Van oudsher is vooral de lapjeskat geliefd onder Japanners, want dergelijke driekleurige poezen zouden geluksbrengers zijn. Dat treft, want door ons huis huppelt er eentje rond, maar dat terzijde. Het lapje – mikeneko in het Japans – figureert daarom in menig prent. En is niet zelden afgebeeld als maneki neko, ofwel de gelukskat. Deze bekende zwaaiende poes mag inmiddels ook in veel Nederlandse huiskamers op een plekje rekenen. En in Japan brengt ze al vee langer geluk, blijkt uit een aanwezig exemplaar uit omstreeks 1900.
Of een kat echt geluk brengt, is de vraag, maar het dier is in ieder geval een grote bron van vermaak. Het internet is tot de nok toe gevuld met grappige kattenfilmpjes. En een tentoonstelling over katten zou niet compleet zijn zonder voorbeelden daarvan. Net als thuis kan je die relaxt bekijken, gelegen op een opvallende en comfortabele katvormige bank. Trek je schoenen uit, neem plaats en vermaak je met video’s van de avonturen van die malle, eigenwijze en vooral schattige katjes.
Neko – De kat in de Japanse kunst. t/m 5 juli in Japanmuseum SieboldHuis, Leiden
Waardering: @@@@@@@@@@
