0
0
Het Van Gogh Museum heeft een belangrijke pastel van de Franse impressionist Edgar Degas (1834-1917) gekocht: Badende vrouw. Het werk uit omstreeks 1886 toont een intieme blik op een naakte vrouw die zich wast met een spons.
Badende vrouw behoort tot een groep van meer dan tien pastels waar Degas in de jaren 1884 tot 1887 aan werkte. De kunstenaar werd in die periode volledig in beslag genomen door het beeldvullend afbeelden van vrouwelijk naakt. Waar hij zich in de periode hiervoor vooral richtte op het weergeven van het moderne Parijse leven, zoals de balletstudio of het bordeel, zonderde hij zijn modellen nu het liefst af in een hoek van de bad- of slaapkamer.
Hij liet daarbij amper ruimte voor het interieur; alle aandacht gaat naar het model en haar houding, met zijdelings wat attributen, zoals een handdoek, een spons of een tobbe. Tijdens de rest van zijn leven zou Degas zich volledig richten op het weergeven van naakten. Daarbij zou hij de opvallende pose van Badende vrouw meermaals opnieuw gebruiken.
In Badende vrouw gaf Degas het pastelkrijt het lichaam subtiel en zacht weer. Maar ook de achtergrond, die bestaat uit horizontale en verticale lijnen, springt in het oog. De compositie is opgebouwd uit streepjes, arceringen, stippen en vlakken. De kunstenaar maakte een moderne compositie door de vrouw net buiten het midden te plaatsen en haar hoofd en benen door de beeldrand af te laten snijden. Het feit dat het werk op hoogwaardig pastelpapier is getekend en niet, zoals meer gebruikelijk bij Degas, op goedkoper overtrekpapier, laat zien dat hij grote ambities had. Dankzij deze keuze verkeert de pastel in een buitengewoon goede staat.
Op de achtste en laatste impressionistische tentoonstelling van 1886 in Parijs toonde Degas een selectie uit zijn groep gepastelleerde naakten. Het is mogelijk dat Badende vrouw daar ook te zien was. De tentoonstelling leverde Degas de meeste persaandacht van zijn gehele carrière op; zijn naakten oogsten zowel lof als kritiek.
Van Gogh bezocht deze tentoonstelling en zijn waardering voor Degas is vooral op deze serie naakten gestoeld. Waar Monet bij hem voor het moderne landschap stond, vereenzelvigde hij Degas met het eigentijdse naakt. Van Gogh werkte in die tijd zelf ook aan naaktstudies op het atelier van Cormon in Parijs.
Zijn schilderoefeningen naar gipsmodellen van antieke sculpturen van begin 1887 vertonen opvallende overeenkomsten met de pastels van Degas. Zo positioneerde Van Gogh venustorso’s op een wijze die vergelijkbaar is met de manier waarop Degas zijn naakten weergaf. Ook voor het modelleren door middel van arceringen in verschillende kleuren was hij schatplichtig aan zijn collega. Dezelfde schilderstijl in kruisarceringen is ook terug te zien in enkele van zijn geschilderde landschappen en stillevens uit Parijs.
Het was een langgekoesterde wens van het Van Gogh Museum om de collectie aan te vullen met een naakt van Degas, bij voorkeur één uit de periode dat Van Gogh diens werk leerde kennen. Badende vrouw krijgt daarom een vaste plek op zaal.
