0
0
Recensie
Menig land heeft zijn eigen nationale drank. Portugal heeft port, Spanje sherry, Frankrijk cognac, Rusland wodka en Schotland whisky. En Nederland is de bakermat van jenever. Een kleine tentoonstelling in het Nationaal Jenevermuseum Schiedam laat zien hoe dit drankje de wereld veroverde.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
Jenever ontstond al in de zestiende eeuw, toen stokers ontdekten dat de smaak van hun graandrank sterk verbeterde door de toevoeging van jeneverbessen. Het eerste geschreven recept voor jenever stamt uit 1552. Dit recept voor jeneverbessenwater in Een Constelijck Distileer Boec is de basis voor de huidige jenever.
Sinds 20 mei 2008 is jenever een beschermde drank. Ze mag alleen worden gemaakt n Nederland, België en in een paar aangrenzende gebieden in Frankrijk en Duitsland.
Koning-stadhouder Willem III introduceerde de Nederlandse drank tijdens zijn Engelse koningschap in Engeland. Uiteindelijk veranderden de Engelsen het recept enigszins met gin als resultaat. Waarmee wij nu weer gin-tonics maken.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Vanaf begin zeventiende eeuw namen Nederlandse kolonisten jenever mee naar Amerika, waar de drank ook goed ontvangen werd. Het werd daar in saloons geschonken als vuurwater. De Amerikanen gebruikten de drank ook als ruil- en omkoopmiddel voor de inheemse bevolking. In de negentiende eeuw was jenever vooral populair onder welgestelde Amerikanen; zij dronken op feestjes graag jenever- en whiskycocktails. Tegenwoordig is de drank er ook weer populair. Hippe bars serveren er allerlei cocktails op basis van jenever.
De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) zorgde in de zeventiende en achttiende eeuw voor een verdere verspreiding van jenever. Ze verhandelde de drank in onder andere India, Ceylon (Sri Lanka), China en Japan.
Uiteraard kwamen ook de kolonies Nederlands Indië en Suriname in aanraking met jenever. In grote steden in Nederlands-Indië dronken zowel burgers als militairen graag een glas in een sociëteit. Kleinere plaatsen hadden ook een soos, waar planters en ambtenaren aan de ‘kletstafel’ een borrel dronken. In Suriname gaven Nederlanders vanaf 1760 bij het sluiten van vredesverdragen met de Marrons (gevluchte slaven) jenever als geschenk. Mede daardoor nam jenever de plaats van rum in bij rituelen binnen het winti-geloof.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
In bijna alle uithoeken van de wereld zijn herinneringen aan jenever te vinden. Bij opgravingen in regenwouden vinnen archeologen nog regelmatig jeneverflessen, bijvoorbeeld bij plantage Bakkie in Suriname. En uit etiketten van jeneverflessen die in Nieuw-Zeeland zijn gevonden blijkt dat een drogisterij jenever daar als medicijn verkocht.
Hoewel de expositie slechts één zaal beslaat, zit ze boordevol informatie over de geschiedenis van jenever. De bezoeker leert dingen die hij of zij wellicht nog niet wist. Wie na het zien van de expositie zin heeft gekregen in een glaasje kan deelnemen aan een jeneverproeverij. Of een fles kopen in de rijkelijk gevulde winkel (het Jenevermuseum is waarschijnlijk een van de weinige musea met een een eigen slijterij). Proost!
Jenever in de Wereld, De verleiding van jenever, t/m eind 2021 in het Nationaal Jenevermuseum Schiedam
Waardering: @@@@@@@@@@
