0
0
De Nederlandse kunstenares Fré Cohen (1903-1943) was een succesvolle, beeldbepalende vrouw in de grafische mannenwereld. In haar werk illustreerde zij duidelijk de idealen en vormtaal van de Amsterdamse School. In Amsterdamse School Museum Het Schip staat haar vanaf begin november centraal in een overzichtstentoonstelling.
Hoewel ze opgroeide in een diamantbewerkersgezin ging haar belangstelling uit naar grafiek. Beïnvloed door de typografie van het tijdschrift Wendingen werkte ze lange tijd in de stijl van de Amsterdamse School. Net zoals de architecten en kunstenaars van Wendingen ontwierp ze haar eigen letters, geblokt, afgewisseld met zwierende lijnen. Onder invloed van de Nieuwe Zakelijkheid werden haar letters in de jaren dertig soberder en strakker van vorm. Veelgebruikte technieken van Fré waren hout- en linosneden waarmee ze menig boek, brochure en ex libris vormgaf. Daarnaast tekende ze veel, met potlood, Oost-Indische inkt en zwart krijt. Voor uitgeverijen zoals De Arbeiderspers, Querido en de Wereldbibliotheek, die met betaalbare, goed verzorgde boeken, het lezen door arbeiders wilden stimuleren, verzorgde Cohen de vormgeving en ontwerpt ze de omslagen.
Fré Cohen was een zeer zelfstandige vrouw en liet zich niet vertellen wat ze moest doen. Dat werd haar in de door mannen gedomineerde drukkerswereld niet altijd in dank afgenomen. Zij voelde zich echter aangetrokken door de strijd voor gelijke rechten, was strijdbaar en verzorgde vaak de vormgeving voor vrouwenverenigingen. Belangrijke opdrachtgevers in de jaren dertig waren de gemeente Amsterdam en de Amsterdamse Stadsdrukkerij. Ook kreeg ze veel opdrachten van vakbonden en socialistische coöperaties en maakte ze vrij werk, zoals kleurrijke, vaak romantische aquarellen en pastellen. Hoe divers haar werk was, blijkt ook uit de vele fotomontages, speldjes en plaquettes.
Vanwege haar Joodse achtergrond kwam Joodse symboliek regelmatig terug in haar werk. In de jaren dertig zette ze zich ook actief in voor vluchtelingen uit Duitsland. De Duitse inval in Nederland, 10 mei 1940, en de anti-Joodse maatregelen veranderden haar leven ingrijpend. Ze kreeg alleen nog wat opdrachten van particulieren en verdiende bij als lerares op een nieuw opgerichte joodse Kunstnijverheidsschool. De toenemende repressie en razzia’s dwongen haar uiteindelijk echter onder te duiken. Op haar laatste onderduikadres werd ze op 10 juni 1943 opgepakt. Bevreesd voor wat haar te wachten zou staan, nam ze pillen met gif in, waaraan ze twee dagen later overleed, nog geen veertig jaar oud.
Fré Cohen, 2 november 2021 t/m 4 september 2022 in Amsterdamse School Museum Het Schip, Amsterdam
