0
0
Recensie
Henk Helmantel (1945) is een van de bekendste en zichtbaarste nog levende kunstenaars van Nederland. Nog steeds exposeert hij geregeld, in zowel grote als kleine musea. Die tentoonstellingen zijn dan steevast grote publiekstrekkers. Zijn uiterst realistische schilderijen spreken een brede groep aan, van echte kunstliefhebbers tot dagjesmensen. Ook het kleine regionale Museum Veenendaal weet van Helmantels populariteit te profiteren.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
Het museum, wiens vaste collectie geheel in het teken staat van de geschiedenis van Veenendaal, toont ruim twintig schilderijen van de kunstenaar. Helmantel woont en werkt in de provincie Groningen en heeft geen band met de Utrechtse regio. Dat hij hier toch zoveel ruimte krijgt, zegt iets over zijn populariteit.
Dat het werk van Helmantel zoveel mensen aanspreekt, komt doordat het zo realistisch is. Ook zij die verder niet veel met kunst hebben, kunnen alleen maar toegeven dat de voorstellingen bijzonder knap geschilderd zijn. Helmantels stillevens zijn dusdanig levensecht dat ze je op het verkeerde been kunnen zetten. Zijn het wel echt schilderijen? Stilleven in rode kast is bijvoorbeeld een onvervalste trompe-l’oeil. Even lijkt het alsof ik niet naar een schilderij van een kast, maar naar een echte kast kijk.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Ook de gedetailleerdheid in zijn voorstellingen maakt indruk. Gladde (glazen) voorwerpen hebben in werkelijkheid altijd een reflectie en dat is ook het geval in Helmantels schilderijen. Het glas in de kast uit eerder genoemd stilleven weerspiegelt het atelier waarin de kunstenaar het werk schilderde. Het was niemand opgevallen als hij de reflectie achterwege had gelaten, maar dat is niet hoe Helmantel werkt. Zijn voorstellingen moeten zo realistisch mogelijk ogen.
Helmantels stillevens zijn bepaald niet uitbundig te noemen. De schilder toont ons geen rijkelijk gedekte tafels met goud of zilver, maar wel met uien, knoflook en keukengerei. Een van zijn schilderijen bestaat zelfs voor een groot deel uit kartonnen dozen. Helmantel wil de kijker laten zien dat eenvoud ook mooi kan zijn. Wie zijn stillevens ziet, kan hem alleen maar gelijk geven.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
De voorwerpen die hij vastlegt, komen uit zijn eigen huis. Tussen de schilderijen Stilleven in rode kast en Stilleven met 18e-eeuwse prentenmappen staat een vitrine met daarin objecten uit beide schilderijen. Ze bieden de bezoeker de gelegenheid de originele stukken te vergelijken met hun geschilderde versies. De gelijkenissen zijn niet zelden verbluffend.
Hoewel deze tentoonstelling met zo’n 25 schilderijen bescheiden van omvang is, geeft ze toch een goed overzicht van Helmantels oeuvre. Te zien zijn behalve stillevens ook (kerk)interieurs en portretten van al dan niet levende dieren. De schilderijen nemen een groot deel van het kleine museum in beslag. Alle beschikbare ruimte is benut. Zo ligt er een schilderij plat in een vitrinetafel.
Doordat een aantal schilderijen tussen de vaste collectie hangt, is het overzicht niet altijd even overzichtelijk. Maar de vaak alledaagse onderwerpen op de voorstellingen sluiten wel perfect aan bij die vaste collectie, dus storend is het geenszins. En dat dit zeer kleine museum zijn bezoekers op een beperkt oppervlak toch een volwaardige kunstexpositie kan aanbieden, wekt alleen maar bewondering.
Henk Helmantel – Meester in Realisme, t/m 3 september in Museum Veenendaal
Waardering: @@@@@@@@@@
