0
0
De in Suriname geboren Anton de Kom kreeg in 2020 eigen venster in de Canon van Nederland, een lijst van vijftig thema’s (vensters) die samen de geschiedenis van Nederland vertellen. Waarom was deze man zo belangrijk dat hij een eigen hoofdstuk verdient? Dat kan je vanaf 26 maart ontdekken in het Nederlands Openluchtmuseum.
Anton de Kom (1898-1945) was een antikoloniaal denker, schrijver, dichter, mensenrechtenactivist en verzetsstrijder. Zijn boek Wij slaven van Suriname uit 1934 is een aanklacht tegen racisme, uitbuiting en koloniale overheersing. De Kom was de eerste schrijver die de geschiedenis van Suriname vanuit antikoloniaal perspectief aan de orde stelde. Hij streed voor een menswaardig bestaan, en neemt het op voor zijn onderdrukte landgenoten.
Zijn activisme viel niet in goede aarde bij de de Nederlandse overheid, die het destijds voor het zeggen had in Suriname. In mei 1933 werd De Kom zonder vorm van proces verbannen uit Suriname en op de boot naar Nederland gezet. Daar voelde hij zich verwant met de beweging van de communisten: de enige partij die de afschaffing van de koloniën in haar verkiezingsprogramma heeft staan. De Kom zette zich onvermoeibaar in voor vrijheid en strijdt tegen allerlei vormen van onrecht. Hij hield lezingen en schreef boeken en gedichten waarin hij kolonialisme, racisme en ongelijkheid aan de kaak stelde.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog keerde De Kom zich tegen het fascisme en ging hij in het verzet. Zijn acties waren voor de nazi’s voldoende aanleiding hem te arresteren, gevangen te zetten en af te voeren naar de concentratiekampen. Anton de Kom overleed in april 1945 in kamp Sandbostel in de gelijknamige Duitse plaats.
In de tentoonstelling Anton de Kom – schrijver, strijder, wegbereider presenteert het Openluchtmuseum Anton de Kom en zijn gedachtegoed aan een breed publiek. Op vijf thema-eilanden maakt de bezoeker kennis met verschillende rollen die Anton de Kom heeft vervuld: leraar, verbinder, aanklager, strijder en wegbereider. Rode draad is diens schrijverschap. Dat komt terug in veel citaten uit zijn boek Wij slaven van Suriname, gedichten, brieven, verhalen en romans.
Speciaal voor deze tentoonstelling maakte de Surinaamse kunstenaar Ken Doorson (1978) samen met studenten van de Nola Hatterman kunstacademie in Paramaribo en jongeren bij het Forensisch Centrum voor Adolescenten in Amsterdam en Assen ongeveer 280 geboetseerde koppen voor een levensgrote installatie. Deze koppen (op ware grootte) dragen gezamenlijk het holografisch portret van Anton de Kom. Voor de koppen gebruikte Doorson roodbakkende klei die hij heeft gemaakt van aarde uit het district Para in Suriname.
“Papa de Kom – een koosnaam die veel werd gebruikt tijdens het leven van De Kom – verbeeldt de vele mensen die Anton de Kom hoop gaf, door te luisteren en hen een perspectief te bieden”, vertelt Ken Doorson. “In het werk staat het menselijke verhaal centraal, vooral dat van diegenen in de samenleving die leven onder zware en onrechtvaardige leefomstandigheden. Met Papa de Kom wil ik Anton de Kom als mens dichterbij de bezoeker brengen.”
Anton de Kom – schrijver, strijder, wegbereider, vanaf 26 maart in het Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem
