0
0
Recensie
Het Midden-Oosten heeft op velen een grote aantrekkingskracht. Dat komt mede door de vele films die zich afspelen dat gebied. Films en ook boeken hebben het beeld gevormd dat velen van die regio hebben. De tentoonstelling Groeten uit de de Oriënt in Huis van het boek laat zien hoe de westerse blik op het oosten is ontstaan.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
Leest u de site graag en heeft u wel een kleinigheidje over voor een arme schrijver? Klik dan op de knop ‘doneren’.
Oude boeken over de Oriënt, zoals het Midden-Oosten en Noord-Afrika vroeger werden genoemd, staan vol van de vooroordelen over het gebied en zijn bewoners. In het kinderboekje Het hemelsche rijk schreef Louis de Hessem rond 1890 bijvoorbeeld over China. “Daar wonen de Chineezen, Van wie gij hier zult lezen; ’t zijn allerraarste snaaken, Die ’n vreemde indruk maken.” Daar kan je tegenwoordig toch niet meer mee aankomen.
En Laurient d’Arvieux had geen al te hoge pet op van Arabieren, blijkt uit zijn boek Reis naar de legerplaatsen van den grooten Emir en Beschryving van de zeden en gewoonten der woestijn-bewoonende Arabieren uit 1780. “En wat wonder dat de meeste reizigers hen vermijden!”, schreef hij. “Want wie, die iets te verliezen heeft, waagt zig gaarn onder een Volk dat van het uitschudden der vreemdelingen eene eerlijke kostwinning maakt?”
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
De verhalen uit de verzameling Duizend-en-een-nacht waren heel belangrijk voor de beeldvorming over de Oriënt. Hierin slaapt de door zijn vrouw bedrogen koning Sjahriaar elke avond met een andere maagd, die hij de volgende ochtend laat doden. De slimme Sjeherazade weet echter aan executie te ontkomen. Ze vertelt hem een verhaal, maar stopt abrupt op een spannend moment. Omdat de koning wil weten hoe het afloopt, spaart hij haar. De volgende avond vervolgt ze het verhaal, begint aan een nieuwe vertelling en stopt wederom vóór het einde. Dit houdt ze 1001 nachten vol.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Een aanzienlijk deel van de verhalen is erotisch van aard. Misschien was dat wel de reden dat Europeanen de Oriënt associeerden met zinnelijkheid, wellust en seksuele uitspattingen. Harems in het Ottomaanse Rijk spraken enorm tot de verbeelding. In het boek The Lustful Turk uit 1828 spelen harems een grote rol. Dit boek van een anonieme auteur gaat over een dominante Ottomaanse man met een buitensporig libido. Het ontvoeren en ontmaagden van Europese vrouwen door oosterse sjeiks was in die tijd een populair thema in de westerse literatuur.
De filmwereld en de uitgevers van pulpromans voelden zich aangetrokken tot deze spannende wereld vol erotiek en geweld. Die fascinatie leverde ons films op over Aladin en Sinbad de Zeeman. En vergeet ook Indiana Jones and the Temple of Doom niet. Ook daarin is veel aandacht voor de mystieke oosterse wereld. Een wereld die vooral bestaat in populaire westerse cultuur en misschien veel minder in het echt.
Groeten uit de Oriënt, t/m 6 juni in Huis van het boek (Museum Meermanno), Den Haag
Waardering: @@@@@@@@@@
