0
0
Recensie
Wie deze dagen door Antwerpen wandelt, kan er niet omheen: het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) opent op 24 september de deuren weer. Posters en grote geveldoeken herinneren de passanten daaraan. De televisie in mijn hotelkamer doet ook mee en vertoont een commercial die er de aandacht nog eens op vestigt. Het gaat hier dan ook niet om zomaar een heropening. Het KMSKA was maar liefst elf jaar gesloten vanwege een grondige renovatie en nieuwbouw.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
“De opening van het KMSKA is hét culturele hoogtepunt van 2022”, vindt Jan Jambon, minister-president van Vlaanderen. En dat is waarschijnlijk niet overdreven, want het KMSKA geldt als het belangrijkste museum van Nederlandstalig België. Dat zo’n gerenommeerd museum na ruim een decennium afwezigheid weer publiek kan ontvangen, is daarom zeer welkom.
In de afgelopen elf jaar onderging het bestaande eind negentiende-eeuwse gebouw een renovatie en verrees er daarnaast een zeer modern ogende uitbreiding, ontworpen door het Nederlandse architectenbureau KAAN Architecten. De nieuwe aanbouw is bijzonder geslaagd. Door het ruime oppervlak, de witte muren. de glanzende reflecterende vloeren en het via het dakraam binnenkomende gedempte daglicht ogen de nieuwe zalen zeer licht en ruimtelijk.
De vernieuwing kostte 100 miljoen euro. “Als je het vergelijkt met soortgelijke bouwprojecten van musea in het buitenland, is dit een goedkoop project”, aldus Jambon. “Maar 100 miljoen euro blijft een smak geld. Ik sta pal achter de keuze van mijn voorgangers en mezelf om in dit gebouw, op deze plek en in deze collectie te blijven investeren.”
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Dankzij de uitbreiding heeft het museum nu veertig procent extra tentoonstellingsruimte. En dat is geen overbodige luxe, aldus Luk Lemmens, voorzitter van de raad van bestuur van het museum. Volgens hem denken veel mensen bij het horen van de naam KMSKA te vaak alleen aan oude meesters, maar is dat niet terecht. “Dankzij de gewonnen ruimte krijgt onze fantastische collectie moderne kunst de plek die ze verdient. Bovendien kunnen we nu voluit uitpakken met werken van James Ensor en ook met Antwerps kunstenaar Rik Wouters.”
Beide Vlaamse kunstenaars komen uitgebreid aan bod in het nieuwe gedeelte. Het KMSKA heeft zowel van James Ensor (1860-1949) als van Rik Wouters (1882-1916) de grootste collectie werken ter wereld. In de oude situatie raakten die een beetje ondergesneeuwd door de eveneens grote collectie oude meesters, maar in de nieuwbouw krijgen de twee moderne Vlaamse meesters alle aandacht. Wouters heeft een eigen zaal en Ensor zelfs een eigen vleugel. Met daarin uiteraard de nodige maskerschilderijen, waar de Vlaming zo beroemd mee werd. En Wouters, bekend om zijn kleurrijke werken, geeft letterlijk kleur aan de hagelwitte wanden.
Met 8400 stukken is de collectie van het KMSKA de grootste van Vlaanderen. Het museum bezit voornamelijk kunst uit België en de Zuidelijke Nederlanden, maar beschikt ook over een flink aantal internationale topstukken. Zo hangt er werk van onder anderen Jan Sluijters, Karel Appel en Salvador Dalí. Doordat het museum nu een oppervlakte heeft van ruim 21.000 vierkante meter komt de verzameling beter dan ooit tot zijn recht. “We kozen er resoluut voor om de collectie te presenteren binnen twee grote periodes”, vertelt directeur Carmen Willems. “De oude meesters tonen we in het historische deel, de modernen in het nieuwe volume.”
Die opzet pakt goed uit. De collectie moderne kunst baadt in het licht en de oude meesters komen het best tot hun recht in een meer klassieke setting. Een hoogtepunt in het oude deel is wat mij betreft de Salon, die naar voorbeeld van negentiende-eeuwse museumzalen van boven tot onder behangen is met de mooiste schilderijen. Deze zaal doet sterk denken aan de salon in Teylers Museum. Er staan zelfs gelijksoortige luxe sofa’s. Ik zou daar prima enkele uren kunnen vertoeven.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
2022.
Het museum deinst niet terug voor een grapje hier en daar. Een demonische kat jaagt bezoekers de stuipen op het lijf, een los been steekt uit de muur en elders hangt een zeventiende-eeuws schilderij expres scheef. Wat de omgevallen man in het afgebeelde kroeginterieur kan verklaren. En liggen daar nu echt twee grote paarse pluche dromedarissen bij die Rubens?
Kunstliefhebbers hebben er elf jaar op moeten wachten, maar het geduld wordt zeker beloond. Het vernieuwde KMSKA laat zien dat een museum geen stoffige saaie ruimte hoeft te zijn. Zeker het nieuwe deel is fris en supermodern. En hoewel een groot deel van de collectie honderden jaren oud is, gaat het museum zelf met de tijd mee. Er is bijvoorbeeld een zaal waar de bezoeker met een Virtual Reality-bril doorheen kan lopen en zo in een geheel nieuwe wereld stapt.
Het KMSKA is zo’n museum waar je gerust een hele middag voor uit kunt trekken. Je komt ogen en ook oren tekort. De Vlaamse meesters zijn eindelijk weer thuis en hun paleis straalt als nooit tevoren.
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA), Leopold de Waelplaats 2, Antwerpen, België
Waardering: @@@@@@@@@@
