0
0
Recensie
Rijksmuseum Twenthe in Enschede heeft een groot aantal portretten van de in Zweden geboren schilder Alexander Roslin (1718-1793) bij elkaar weten te brengen, ter aanvulling op de twee stuks die het zelf bezit. De bruiklenen komen uit de collectie van het Nationalmuseum in Stockholm en zijn in Enschede te zien in het kader van het Nederland-Zwedenjaar.
Door: Suzanne Sanders
De tentoonstelling vertelt het in Nederland nog weinig bekende verhaal van Roslin en zijn Franse klantenkring tijdens het einde van de achttiende eeuw, een uitermate woelige periode. Direct na zijn opleiding in Stockholm begon Roslin aan een reis langs de belangrijkste hoven van Europa, op zoek naar opdrachten. Na aankomst in Parijs in de tweede helft van de achttiende eeuw wist hij zich betrekkelijk snel op te werken tot lid van de Franse Academie, en werd hij verliefd op de kunstenares Marie-Suzanne Giroust (1734-1772).
Nadat zij elkaar jaren lang in het geheim hadden ontmoet, trouwden ze in 1759. Bijna tien jaar later schilderde Roslin een prachtig portret van de liefde van zijn leven. Het blanke, blozende gezicht van Giroust werpt de toeschouwer een vluchtige blik toe vanachter haar zojuist gesloten waaier. Een donkere sluier bedekt de helft van haar hoofd. De dame met de voile onder welke naam dit verleidelijke portret bekend werd, zorgde voor de definitieve doorbraak van Roslin in de Franse Salons.
Zijn gave om mensen op hun voordeligst vast te leggen en zijn uitmuntende stijl van stofuitdrukking zorgden er al snel voor dat men in de rij stond om door hem geportretteerd te worden. De combinatie van het huwelijksportret dat Roslin schilderde van Hedwig Elisabeth Charlotta, prinses en later koningin van Zweden en Noorwegen, met de bijzonder goed geconserveerde jurk die zij op het schilderij ook draagt, vormt een hoogtepunt in de tentoonstelling.
De leden van de Parijse beau monde die gretig voor Roslin poseerden bleken echter in een gigantische zeepbel van weelde en decadentie te leven die op het punt stond op dramatische wijze uit elkaar te spatten. Hoewel het een monografische tentoonstelling betreft, is het daarom eigenlijk niet Roslin de societyschilder die centraal staat. De geschiedenis en het verval van de monarchie worden tot leven gebracht door de focus te verleggen naar de geportretteerden. Aan de hand van hun persoonlijke lotgevallen in verhalende teksten krijgt de bezoeker een blik in het achttiende-eeuwse werkelijkheid van deze decadente elite.
Roslin en zijn tijdgenoten wisten natuurlijk niet dat er spoedig een gewelddadig einde zou worden gemaakt aan het ogenschijnlijk zorgeloze leven zoals zij dat kenden. Tijdens de Franse Revolutie in 1789 verloren enkelen van hen letterlijk hun hoofd, of maakten dat ze wegkwamen uit Parijs. Roslin zelf en zijn familie overleefden de situatie.
Terugblikkend op de geschiedenis maakt een treffende interpretatie van de hand van kunstenares Anne Wenzel (1972) de spanning van deze periode tastbaar. Één zaal in de tentoonstelling is gevuld met een combinatie van de ‘eigen’ Roslins en hedendaags werk van Wenzel. Haar sculpturen van vergane en verwelkte bustes en bloemstukken worden omringd door muren, bedekt met goudkleurig slagmetaal. Het spul laat gedurende de loop van de expositie vanzelf los van de muur en valt op de grond. Deze hedendaagse interventie vormt een esthetische versterking van de representatie van dreiging en verval, en uiteindelijk het tragische, onontkoombare noodlot.
Alexander Roslin – Portrettist van de aristocratie, t/m 12 april 2015 in Rijksmuseum Twenthe, Enschede
De expositie vindt plaats in het kader van het Nederland-Zwedenjaar.
Waardering: @@@@@@@@@@
