0
0
Kawaii, ofwel schattig, is een van de typerendste kenmerken van de Japanse popcultuur. De term slaat onder meer op grappige fantasiewezens uit de games van Nintendo en jonge meisjes met grote ogen in strips en tekenfilms. Kawaii betekent echter meer dan alleen schattig, zo blijkt uit een nieuwe tentoonstelling in Museum Volkenkunde in Leiden.
Het woord staat ook voor onvolwassenheid, hulpeloosheid, zachtheid. Cool Japan toont zowel historische als actuele voorbeelden van deze ‘schattige’ cultuur.
De kawaii-cultuur is ontstaan als protest van meisjes die zich verzetten tegen volwassen worden, hard werken en de strikte eisen van de maatschappij. Later zorgde de populariteit van kawaii voor enorm commercieel succes. Niet alleen binnen Japan, maar in de hele wereld zijn kawaii-iconen als Hello Kitty goed voor spectaculaire omzetten.
De focus op kawaii mag dan ontstaan zijn uit protest tegen de hoge verwachtingen van de Japanse maatschappij, de schattigheidscultuur stuit ondertussen zelf ook op verzet. Hedendaagse Japanse kunstenaars zijn opgegroeid met een overdaad aan kawaii. Dat ze gebruikmaken van de bijbehorende tekenstijlen is dus te verwachten. Maar in hun onderwerpen belichten ze dieper liggende kwesties, zoals een persoonlijk verlangen naar kindertijd, of de seksualisering die je dagelijks tegenkomt in kawaii-producten.
Yoshitomo Nara is een van de bekendste kunstenaars van Japan. In zijn werk komen veel kinderen voor die op het eerste gezicht schattig lijken. Maar als je beter kijkt, zie je ergens een gemene blik, onderhuidse boosheid, of treurnis. Door die tegenstelling overschrijden de figuren de grenzen tussen kind-zijn en volwassenheid. Op de vraag hoe zijn fans reageren op zijn werk, antwoordt Nara dat hij heeft gemerkt dat veel fans zichzelf identificeren met de beelden van kinderen en hier hun eigen verhalen omheen bedenken.
In de tentoonstelling zijn drie kunstwerken van Yoshitomo Nara te zien. Een daarvan is Sleepless Night. Het figuurtje is het soort karakter waar Nara om bekend staat: een lief kindje, maar in dit geval wel chagrijnig door slapeloosheid.
In Cool Japan komt het hele spectrum van kawaii voorbij: van kunstenaar Katsushika Hokusai tot Final Fantasy en van herkenbare Japanse horror tot schattige mode uit de straten van Tokio. Aan de hand van historische topstukken uit de eigen Japancollectie toont het museum dat de iconen van nu een lange geschiedenis hebben.
Cool Japan, t/m 17 september in Museum Volkenkunde, Leiden
