0
0
Het Stedelijk Museum heeft een tot nu toe onbekende tekening van de Russische kunstenaar Kazimir Malevitsj gevonden. Het deed de ontdekking tijdens onderzoek naar de Khardzhiev-collectie van het museum. Het opgedoken werk is een voorstudie voor het schilderij Een Engelsman in Moskou, uit 1914, een van de topstukken van Malevitsj in het Stedelijk.
De Khardzhiev-collectie is een verzameling Russische avant-gardekunst en kunsthistorische bibliotheek van de Russische literatuurwetenschapper Nikolai Khardzhiev (1903-1996). Het museum draagt daar sinds 1998 zorg voor. Een groot deel van die verzameling was in 2013 en 2014 nog prominent te zien in het Malevitsj-overzicht in het Stedelijk, Tate Modern en de Kunsthalle Bonn.
De collectie omvat 732 werken, waaronder 173 werken van Malevitsj. De Russische literatuurwetenschapper Nikolai Khardzhiev (1903-1996) was vriend en bewonderaar van de moderne schilders van zijn tijd. Khardzhiev verzamelde werk van kunstenaars als Mikhail Larionov, Olga Rozanova, El Lissitzky, Vasiliy Chekrygin, Mikhail Matyushin, Vladimir Tatlin en dus ook Malevitsj. Zo bracht hij vanaf eind jaren 1920 een omvangrijke verzameling Russische avant-gardekunst bijeen. Die bevat naast twintig schilderijen veel werken op papier.
Het Stedelijk heeft de afgelopen twee decennia veel onderzoek gedaan naar de Khardzhiev-collectie. Tijdens inventarisatie van de bibliotheek van de verzamelaar vond Geurt Imanse, voormalig hoofd collecties van het Stedelijk, de tekening tussen de bladen van een door Khardzhiev geschreven boek over kunstenaar Pavel Fedotov.
De tekening en het schilderij Een Engelsman in Moskou behoren tot Malevitsj’ zogeheten ‘a-logische’ werk, waarbij de rede bij het schilderen moest worden uitgesloten. De vormen in zijn werk verwijzen daarin niet meer naar de werkelijkheid, en zijn ‘verknipte’ beelden. Het was een eerste stap naar zijn nieuwe stijl, het voorstellingsloze suprematisme.
De tekst op de tekening en het schilderij luidt: “Gedeeltelijke eclips”. Er was volgens Malevitsj een zonsverduistering nodig; de oude esthetiek moest verdwijnen. Zo is de Engelsman, die de duisternis inzet, een schakel op de weg naar het beroemde zwarte vierkant van 1915.
Het publiek kan de kleine tekening, met een formaat van 14 bij 10 centimeter, vanaf morgen voor het eerst zien, ter gelegenheid van het Khardzhiev Symposium dat op 2 en 3 juni in het Stedelijk Museum plaatsvindt. De eerste editie van dit tweejaarlijkse evenement heeft als thema The Many Lives of the Russian Avant-Garde (de vele levens van de Russische avant-garde).
