0
0
Recensie
Wie weleens bovenop een berg stond, weet wellicht dat dat een emotionele ervaring kan zijn. Vanaf de top is eens te meer duidelijk dat de mens nietig is ten opzichte van de overweldigende natuur om zich heen. Knud Baade verbeeldde dit gevoel perfect in een van de vele indrukwekkende topstukken die de tentoonstelling De Romantiek in het Noorden in het Groninger Museum rijk is.
Tekst: Evert-Jan Pol
Op zijn schilderij Scène uit de tijd van de Noorse saga’s staat een eenzame strijder op een rots bij de zee. Hij is één geworden met de natuur. Als toeschouwer voel je hoe de man zich moet voelen, zo alleen in die imposante omgeving.
De voorstelling is qua compositie en gevoel vergelijkbaar met Caspar David Friedrichs beroemde schilderij De wandelaar boven de nevelen. Ook daarop staat een man in zijn eentje op een berg. Hoewel dit werk helaas niet te zien is in de tentoonstelling, ontbreekt Friedrich niet. Natuurlijk niet, want deze Duitse kunstenaar was een van de bekendste Romantische schilders.
Het Groninger Museum toont met deze expositie echter aan dat veel meer schilders voor Romantiek gingen. Niet alleen in Duitsland, maar ook in Engeland, Scandinavië en zelfs Nederland. Laatstgenoemde lijkt in dit lijstje niet voor de hand te liggen. Want had Romantiek wel een plaats in dit calvinistische land waar ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ een bekend motto is? En waar nuchterheid hoger staat dan emotie? In de Romantiek is juist een belangrijke rol weggelegd voor emotie, emotie die de grootsheid van de natuur oproept welteverstaan.
Het antwoord op de vraag is een volmondig ja. In de zalen zijn enkele schitterende Nederlandse schilderijen te zien. Eikenbos van Barend Cornelis Koekkoek bijvoorbeeld, waarop kolossale bomen in het oog springen. Pas later vallen de aanwezige mensen en dieren op, die qua formaat schril afsteken tegen de woudreuzen.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
In de Romantiek staat de natuur centraal. Als er al mensen voorbijkomen, zijn die vaak piepklein en spelen ze een bijrol. Ze zijn er vooral om met hun geringe afmetingen het landschap nog grootser te doen lijken. En dat werkt uitstekend; op de voorstellingen met mensen en dieren als figuranten boezemt de natuur nog meer ontzag in.
Watervallen en ander wild stromend water laten er eveneens geen twijfel over bestaan hoe indrukwekkend de natuur is. Op Landschap in de storm van Gerard van Nijmegen, een van de eerste romantische schilders van Nederland, raast het wassende water het paneel uit. En de Grote waterval in het Hardanger Fjord klettert in het gelijknamige schilderij van Alexander Wüst met een noodgang naar beneden. Je kunt het bijna horen, zo echt lijkt het.
“Waterspetters in mijn gezicht”, schreef een bezoeker in het gastenboek. Misschien doelde de schrijver wel op dit prachtwerk van Wüst. De aantekening toont in elk geval aan dat romantische schilderkunst mensen nog steeds niet onberoerd laat.
De krachtige werken roepen emoties op, doen verlangen naar buiten of roepen een ooit gedane bergwandeling in herinnering. Het woeste water, fraaie rode zonsondergangen, schitterend zonlicht en imposante bergpartijen komen keihard binnen. De natuur is op haar best in deze magnifieke tentoonstelling.
De Romantiek in het Noorden – van Friedrich tot Turner, t/m 6 mei in het Groninger Museum, Groningen
Waardering: @@@@@@@@@@
