0
0
Recensie
Als een boekenlezer uit de middeleeuwen eens per ongeluk in onze tijd zou belanden, zou hij waarschijnlijk schrikken van de saaie grijze pagina’s. Hij is immers gewend aan kleurrijke kunstwerken op de bladzijdes. In Museum Cataharijneconvent zou hij zijn hart op kunnen halen. Dat bracht voor een verrassend leuke tentoonstelling enkele prachtige voorbeelden van eeuwenoude boekkunst samen.
Tekst: Evert-Jan Pol
Het Utrechtse museum maakte de expositie in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek, waardoor het de allermooiste exemplaren uit vijftien Nederlandse collecties kan tonen. Met daarin tot in detail uitgewerkte illustraties van onder meer bloemenranken, jonkvrouwen, ridders, aapjes, vogels, fabeldieren, vlinders en konijnen.
De in de Zuidelijke Nederlanden gemaakte manuscripten stammen uit de tiende tot de zestiende eeuw. Ze bevatten behalve Bijbelse taferelen en portretten van heiligen ook afbeeldingen van alledaagse taferelen. Ze laten boeren op het land en hertogen tijdens de jacht zien, maar ook belangrijke historische gebeurtenissen, zoals veldslagen en bijeenkomsten van de ridders van de Orde van het Gulden Vlies.
Vanwege hun kwetsbaarheid zijn de boeken niet heel vaak opengeslagen te zien. Ze komen slechts zelden met licht in aanraking. Dat is meteen de reden dat kleuren van de illustraties veelal nog bijzonder fris ogen. De mantel van Maria op een pagina van een getijdenboek uit omstreeks 1480 is nog immer helder blauw.
Dat is een groot verschil met het kleed dat diezelfde Maria draagt op Abraham Bloemaerts schilderij Kruisiging, dat sinds kort weer in het Catharijneconvent hangt. Die mantel is niet langer blauw, maar grijs. Eeuwenlang zonlicht heeft de kleur voor altijd verjaagd.
Werk op papier is nog gevoeliger voor (zon)licht dan schilderijen, dus je kunt nagaan wat er gebeurt met zo’n kleurrijke boekillustratie als die te lang aan licht wordt blootgesteld. Het is dus maar goed dat de boeken meestal gesloten blijven.
Een tentoonstelling als deze, met zoveel hoogwaardige miniaturen samen vindt dan ook niet heel vaak plaats. Voor boekenliefhebbers is dit dus een uitgelezen kans ze eens van dichtbij te bewonderen. En wie van boekminiaturen houdt, kijkt zijn ogen uit, want het zijn werkelijk plaatjes.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Maar misschien denkt u wel, net als uw recensent voor zijn bezoek: een boekententoonstelling, is dat niet een beetje stoffig? Nee, deze niet in ieder geval!
Bezoekers van Magische miniaturen, zoals de expositie treffend is gedoopt, betreden een soort Arabische tempel, die rechtstreeks uit een sprookje uit Duizend en één nacht lijkt te komen. Eenmaal binnen hoeft het niet bij kijken te blijven; wie dat wil, mag zelf een miniatuur maken. Het interactieve element en het prachtige decor zorgen ervoor dat deze boekententoonstelling allesbehalve saai is.
Magische miniaturen, t/m 3 juni in Museum Catharijneconvent, Utrecht
Waardering: @@@@@@@@@@
