0
0
Het schilderij Arbeidersvrouw van Charley Toorop is een van de publiekslievelingen in de permanente opstelling stedelijk Base in het Stedelijk Museum. Tot voor kort wist het museum maar weinig over de titelpersoon. Tot familieleden van de vrouw zich meldden.
Op het schilderij staart de vrouw zorgelijk voor zich uit. Om haar heen brokkelen muren af en achter haar branden huizen uit. Uit brieven van Toorop was bekend dat het om ‘een arbeidersvrouw’ ging, die zij ‘moeder Punt’ noemde. Maar wie deze mevrouw Punt precies was, was onduidelijk.
Er kwam meer aan het licht nadat een journalist van het Noord-Hollands Dagblad haar abusievelijk hield voor Trijntje Klomp-Zult. Hierop reageerden de familieleden van mevrouw Punt, die hun grootmoeder herkenden in het schilderij. De familie nam contact op met het Stedelijk Museum, en nu is het verhaal compleet.
De afgebeelde arbeidersvrouw was Johanna ‘Jansje’ Punt (1899-1983), die huishoudster was bij Charley Toorop. Mevrouw Punt-Verburgt stond bekend om haar kookkunsten, waarmee ze niet alleen Charley maar ook andere kunstenaars vaak verblijdde, onder wie Gerrit Rietveld. Charley Toorop ontving thuis veel collega’s.
Op de achterzijde van het schilderij staat, in het handschrift van Charley Toorop: “Arbeidersvrouw – Bergen – Charley Toorop”. Charley Toorop en Jansje Punt woonden beiden inderdaad in Bergen, maar voor de achtergrond van dit schilderij koos Toorop voor het gebombardeerde Rotterdam. Ze was zeer ontdaan over de verwoesting van de stad. Ze schilderde die op basis van foto’s van het bombardement van fotografe Eva Besnyö, haar goede vriendin en tevens schoondochter.
“Het was bij ons in de familie bekend dat oma bij Charley Toorop werkte, en ook dat zij voor dit schilderij geposeerd had”, vertelt Anja Offringa-Punt, kleindochter van Jansje Punt. “Zij kreeg van haar namelijk een foto van dit werk cadeau, met aan de achterkant een fotootje van Charley zelf, als dank voor het poseren. Die foto was altijd bij ons in de familie. Wij wisten echter niet dat het zo’n groot doek was, de foto is van veel kleiner formaat, we waren stomverbaasd toen we het zagen. Dat dit werk met onze oma erop een van de iconen is in het Stedelijk maakt ons echt heel trots.”
De zorgelijke blik van haar grootmoeder heeft een extra dimensie, weet ze. “Zij maakte zich grote zorgen om haar drie zoons, die verplicht te werk waren gesteld in nazi-Duitsland. Charley Toorop heeft dit verdriet perfect weten te vangen in het schilderij.”
Arbeidersvrouw was in 1945 te zien in het Rijksmuseum, in de tentoonstelling Kunst in vrijheid. Het Stedelijk Museum kocht het werk aan in 1952 en leende het twee jaar later uit voor de Biënnale van Venetië. Het schilderij heeft inmiddels een vaste plek in het museum.
