0
0
Design Museum Den Bosch komt dit najaar met een grote overzichtstentoonstelling van design van het Derde Rijk. Die toont de enorme bijdrage van vormgeving aan de ontwikkeling van de kwaadaardige nazi-ideologie. Denk aan onder meer de Volkswagen Kever, de swastika en de films van Leni Riefenstahl.
Designtentoonstellingen belichten meestal de positieve kanten van vormgeving. Design reflecteert echter de wereld, met al zijn goede én slechte kanten. In de tentoonstelling Design van het Derde Rijk is de vormgeving een instrument in de handen van het ultieme kwaad. De nazi’s waren meesters in het inzetten van vormgeving om hun doel te bereiken; massa’s mensen wisten ze ermee aan hun kant te krijgen en te onderdrukken.
Design Museum Den Bosch is een designmuseum nieuwe stijl met een kritische opstelling, aldus de instelling in een persbericht. “Als je volmondig dit nooit weer wilt kunnen zeggen, moet je de moeite nemen te analyseren hoe de processen van beïnvloeding destijds werkten. Dat is wat deze tentoonstelling doet.”
Het design van het Derde Rijk was in grondslag tegenstrijdig. De tentoonstelling is daarom ingedeeld aan de hand van verschillende tegenstellingen. Zuiverheid stond centraal, wat betekende dat verschillende bevolkingsgroepen als joden, homo’s en zigeuners dienden te worden vernietigd. Het nazisme bedacht en steunde op een eigen geschiedenis, maar was tegelijkertijd fanatiek gericht op de toekomst.
Het was vervuld van romantiek, maar ook geobsedeerd door moderne technologie. Naar buiten toe liet het nazisme een verleidelijk beeld zien van voorspoed en zorgeloos vertier, terwijl in 1933 al de eerste concentratiekampen werden opgezet. Samen laten deze paradoxen zien hoe het nazisme binnen twaalf jaar eerst tot een enorme ontwikkeling en vervolgens tot een daverende ineenstorting kwam. En op welke manier design in dat proces een doorslaggevende rol speelde.
Designmuseum Den Bosch toont de tegenstellingen die het nazisme kenmerken meteen ruime selectie objecten uit Nederlandse en Duitse musea en verzamelingen. Zo zijn er architectuurelementen en meubels te zien uit het Haus der Deutschen Kunst en de Rijkskanselarij. De ontwerpen laten zien hoe de nazi’s teruggrepen op de classicistische vormgeving als machtsvertoon en symbool voor een nieuwe Duitse cultuur.
De vele tijdschriften die opgenomen zijn in de tentoonstelling geven een beeld van het ver doorgevoerde doelgroepenbeleid van de nazi’s. Van moeders tot soldaten, van jonge meisjes tot internationale bezoekers, iedereen werd op een eigen manier aangesproken. Instructieboeken laten zien hoe precies ieder onderdeel van de beeldvorming rond de nazi’s werd ontworpen. Bij de massabijeenkomsten werd niets aan het toeval over gelaten.
Design van het Derde Rijk, 7 september 2019 t/m 19 januari 2020 in Design Museum Den Bosch
