0
0
Kunst is er in verschillende vormen: schilderijen, beelden, installaties, om er maar enkele te noemen. Het ene werk verdwijnt snel weer uit de herinnering, het andere blijft je bij. In deze zomerserie (seizoen 2) beschrijven we elke week één bijzonder kunstwerk in een museale collectie. Deze week: Meisje in witte kimono van George Hendrik Breitner in Rijksmuseum Twenthe.
Tekst: Evert-Jan Pol
Op 11 augustus 1893 bracht de Nederlandse kunstenaar George Hendrik Breitner (1857-1923) het schilderij Het oorringetje naar kunsthandel E.J. van Wisselingh & Co. De voorstelling toont een meisje in een donkerblauwe kimono met geelgouden borduursels. Ze staat voor een spiegel, met de rug naar de toeschouwer. Met haar handen bevestigt ze een oorring. Slechts vijf dagen later was het werk al verkocht. Niet heel verwonderlijk, want alles wat met Japan te maken had, was in die tijd razend populair in het Westen.
Of hij het vooraf al van plan was, is niet bekend, maar Breitner maakte daarna in relatief korte tijd nog eens dertien schilderijen waarin het traditionele Japanse kledingstuk centraal staat. Op een groot deel daarvan droeg zijn jonge model Geesje Kwak de mantel. Toen de kunstenaar Het oorringetje schilderde, had hij het toen zestienjarige meisje nog maar kort geleden ontmoet. De prachtige jonge vrouw, met haar dromerige blik werd zijn favoriete model.
Zij is het ook die de witte kimono draagt op het schilderij uit de collectie van Rijksmuseum Twenthe in Enschede. Ze zit op de rand van de divan en buigt zijdelings achterover op de kussens. Deze destijds als uitdagend geldende houding neemt het model ook aan op andere kimono-schilderijen. Sommige critici noemden die voorstellingen daarom aanstootgevend. Tegenwoordig zijn de werken juist zeer geliefd. Niet voor niets wijdde het televisieprogramma Het geheim van de meester een aflevering aan de serie en dat met name de versie uit dit artikel.
De schilderijen maakte Breitner op basis van schetsen en foto’s (de kunstenaar was ook een begenadigd fotograaf). Universiteitsbibliotheek Leiden bezit een foto van Geesje Kwak in een witte kimono, mogelijk dezelfde als op het schilderij in Rijksmuseum Twenthe. Mooi dat er een foto is van een model dat zo’n belangrijke plek inneemt inde kunstgeschiedenis. De Kimono-serie geldt immers als hoogtepunt in het Nederlandse japonisme.
In juli 1895 verhuisde Geesje samen met haar zus Niesje naar Zuid-Afrika, waardoor de kunstenaar het zonder haar moest stellen. Vier jaar later overleed ze daar, vermoedelijk aan de gevolgen van tuberculose. Ze was niet ouder dan 22. Dankzij de beroemde serie is ze echter nog steeds niet vergeten; ze blijft altijd het meisje in een kimono.
Wat: Meisje in witte kimono (ca. 1895)
Waar: Rijksmuseum Twenthe, Enschede
Wie maakte het: George Hendrik Breitner
Meer kunstwerken in deze serie
