0
0
Recensie
Kunst uit Mexico is niet heel bekend in onze contreien. De naam Frida Kahlo zegt velen wel wat, maar dan houdt het al snel op. Maar uiteraard waren en zijn er ook in dat Midden-Amerikaanse land kunstenaars actief. De tentoonstelling Intens Mexico in het Cobra Museum laat het publiek kennismaken met enkelen van hen.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
De tentoonstelling vertelt de recente Mexicaanse kunstgeschiedenis in vier hoofdstukken: Politiek; Identiteit; Seksualiteit en Dood. Elk thema heeft zijn eigen kamer. Treedt binnen en ontdek Mexicaanse kunstwerken uit de periode 1910 tot de vroege jaren negentig.
De dood is een thema dat veel Mexicaanse na aan het hart ligt. Mexicanen zijn namelijk geobsedeerd door de dood en gefascineerd door de hel. De hel is bij uitstek een plaats waar allerlei primitieve driften en instinctief geweld, voortkomend uit het onderbewuste, tot uitdrukking gebracht kunnen worden.
Germán Venegas (1959) deed dat met overtuiging in het opvallende werk Verlangen en berouw uit 1985. Het driedimensionale schilderij is net zo kleurrijk als wonderlijk. In zijn voorstelling van de hel ondergaan de bewoners de nodige gruwelijke folteringen. De centrale figuur lijkt het uit te schreeuwen van de pijn. Niet zo gek gezien het gapende bloedende gat in zijn rechterbeen.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
De dood speelt ook in het dagelijkse leven van Mexicanen een grote rol. Zo vieren ze jaarlijks op 1 en 2 november Dia de los muertos (Dag van de doden). Op die dagen zouden de zielen van kinderen (1 november) en volwassenen (2 november) terugkeren op aarde. Rond deze dagen maken mensen graven van dierbaren schoon en versieren ze die. Ook offeren ze er voedsel en drank. Sommige families bouwen bovendien altaren in hun huis. Pixar maakte daar de uitermate leuke animatiefilm Coco over, die in 2017 uitkwam.
In de tentoonstelling is een installatie te zien met verschillende altaren. Ze zijn voorzien van foto’s van geliefden en allerlei versieringen. Alle altaren samen vormen een verrassend kleurrijk en bijna vrolijk spektakel. Je zou bijna denken dat de dood iets leuks is.
De installatie is een van de toevoegingen die de expositie extra sfeer geven. Her en der staan ook de nodige cactussen en voor de ingang van elke themakamer ligt met een uitnodigde welkomsmat, met daarop in het Spaans het onderwerp. Muerte klinkt toch zoveel poëtischer dan dood.
Politiek is een ander onderwerp dat de gemoederen bezighoudt. Met name de Mexicaanse revolutie is voer voor veel kunstenaars. De revolutie, die duurde van 1910 tot 1917, begon als opstand tegen dictator Porfirio Díaz en groeide uit tot een buitengewoon bloedig conflict. David Alfaro Siqueiros (1896-1974) maakte er in 1958 een buitengewoon bijzonder schilderij over: The revolution gives back culture. Het roodbruine schilderij toont een Mexicaanse indiaan die een kop van een beeld innig vasthoudt. De schilder lijkt hiermee te willen zeggen dat na een revolutie cultuur weer de kans krijgt op te bloeien.
Wie Mexico zegt, zegt ook worstelen. Lucha libre (vrij worstelen) is daar een extreem populaire sport. Kenmerkend zijn de opvallende maskers die iedere worstelaar draagt. Sommige worstelaars groeiden in het verleden uit tot ware idolen. El Santo, ook wel bekend als Enmascarado de plata (zilveren masker) was een van hen. Deze Rodolfo Guzmán Huerta (1917-1984) werd zelfs een actieheld in zo’n zestig films. In de kamer Identiteit hangt een door Xavier Esqueda (1943) geschilderd portret van hem, waarop hij in vol ornaat is afgebeeld.
De portretkunst is bij uitstek het genre om identiteit in uit te drukken. Het portret van Lupe Marín door Diego Rivera (1886-1957) is daar een zeer geslaagd voorbeeld van. Het is overduidelijk dat we hier te maken hebben met een sterke en zelfstandige vrouw. Saillant detail: Rivera was ooit getrouwd met deze romanschrijfster, maar toen hij in 1938 dit krachtige portret maakte, was hij al van haar gescheiden en getrouwd met Frida Kahlo.
Tegenover sterke vrouwen staan ook veel macho’s, want machismo is nog steeds een belangrijk onderdeel van de Mexicaanse cultuur. De hieruit voortvloeiende mishandeling van en moord op vrouwen – recent nog in het nieuws vanwege grootschalige demonstraties – en homofobie blijven een groot probleem. Toch brengt de Mexicaanse kunst uit het eerste deel van de twintigste eeuw dit zelden in beeld. Mannelijkheid komt wel aan bod, bijvoorbeeld in de opmerkelijke fotoserie van Francisco Toledo (1940-2014), waarin een man (Toledo zelf?) pijnlijke dingen doet zijn geslachtsdeel. Zo steekt hij hem dwars door een cactus. Heel mannelijk vermoedelijk.
De vier hoofdstukken schetsen een heel divers beeld van moderne en hedendaagse Mexicaanse kunst. Kunst die bol staat van expressie en passie. Én van kleur, wat je misschien ook wel verwacht bij een land als Mexico. Het is kunst die het verdient gezien te worden, ook buiten Mexico. Ga naar Amstelveen en ontdek het zelf!
Intens Mexico: politiek, identiteit, seks en dood, t/m 29 maart in het Cobra Museum, Amstelveen
Waardering: @@@@@@@@@@
