0
0
Een tot nu onbekend schilderij van de Nijmeegse kunstenaar Johannes Franciscus Christ (1790-1845) dook onlangs op op een Utrechtse veiling. Het gaat om een gezicht op de Rijnpoort in Rhenen, uit omstreeks 1838. Stichting Behoud Cultureel Erfgoed Rhenen kocht het aan en gaf het in in permanente bruikleen aan Stadsmuseum Rhenen.
De veiling presenteerde het schilderij als een negentiende-eeuws gezicht op een poortgebouw bij een stad door een onbekende meester uit de Hollandse School. Laurens Schoemaker, conservator topografie bij het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, herkende de stadspoort en wist na grondig onderzoek de gegevens over de kunstenaar en de herkomst te achterhalen. Aan de hand van de resten van de signatuur in de rechteronderhoek van het paneel kon de conservator de toeschrijving aan Christ bevestigen.
Verschillende kunsthistorische handboeken noemen het schilderij een van de belangrijkste werken van de kunstenaar. Schoemaker tipte Stichting Behoud Cultureel Erfgoed Rhenen, die daarop snel in actie kwam en het schilderij kocht. Na een bestaan van meer dan 140 jaar in de luwte is het werk daardoor nu weer een museumstuk.
Nader onderzoek bij het RKD bracht de geschiedenis van het schilderij aan het licht. In 1838 stuurde Johannes Franciscus Christ zijn werk in op de Tentoonstelling van Levende Meesters in Amsterdam. Kennelijk werd het toen niet verkocht, want in 1839 kon het publiek het paneel nogmaals bewonderen op de Tentoonstelling van Levende Meesters in Den Haag. De titel luidde Gezigt aan de Rijnpoort te Rheenen.
In datzelfde jaar kreeg het schilderij alsnog een koper: de Staat. Nadat het bijna veertig jaar in Paviljoen Welgelegen te Haarlem had gehangen, besloot de overheid het Rhenense stadsgezicht weer te verkopen. Het schilderij kwam in 1878 op een openbare veiling in herberg De Brakke Grond te Amsterdam onder de hamer, waar een onbekende koper het kocht voor 29 gulden. Vervolgens ging er meer dan 140 jaar voorbij tot het in juni 2020 op de veiling in Utrecht boven water kwam. Waar het schilderij al die tijd is gebleven, is vooralsnog een raadsel.
Johannes Franciscus Christ was een van de laatste kunstenaars, die deze van oorsprong middeleeuwse Rijnpoort in Rhenen schilderde. In 1841 viel de stadspoort ten prooi aan de sloophamer. Al in de zeventiende eeuw was de poort een dankbaar onderwerp voor kunstenaars op doortocht, onder wie Rembrandt.
Schilderijen van de (verdwenen) stadspoorten van Rhenen zijn zeer zeldzaam. Volgens Kees Waiboer van Stichting Behoud Cultureel Erfgoed Rhenen en Maike Woldring, directeur van Stadsmuseum Rhenen betreft de nu opgedoken voorstelling een belangrijke aanwinst voor Rhenen. Na een restauratie toont Stadsmuseum Rhenen het schilderij van september tot december in een presentatie over de Rijnpoort.
