0
0
Fotografe en videokunstenaar Rineke Dijkstra kreeg gisteren uit handen van minister Van Engelshoven van OCW de Johannes Vermeer Prijs 2020 uitgereikt. De prijs bestaat uit een geldbedrag van honderdduizend euro, vooral bestemd voor de realisatie van een speciaal project.
De Johannes Vermeer Prijs is een staatsprijs voor de kunsten. Hij is in 2008 door de regering ingesteld om uitzonderlijk artistiek talent te eren en verder te stimuleren. Eerdere winnaars waren onder anderen Erwin Olaf, Marlene Dumas en Steve McQueen.
De jury zoekt bij de uitverkiezing naar een in Nederland wonende en/of werkende, individuele kunstenaar die een toonaangevend en consistent oeuvre heeft opgebouwd. Dat oeuvre heeft internationale allure; het is over de grenzen heen niet alleen bekend, maar ook betekenisvol. Volgens de jury is Dijkstra absoluut zo’n kunstenaar. Ze betitelt haar als “de koningin van de Nederlandse portretkunst”.
“Sinds een kwart eeuw is zij een van meest toonaangevende kunstenaars van het land”, aldus de jury. “Haar portretterende foto’s en -filminstallaties zijn uniek in de wereld, meerdere van haar werken worden tot contemporaine iconen gerekend. Zij heeft daarmee onmiskenbaar bijgedragen aan het internationale aanzien van de hedendaagse Nederlandse beeldende kunst. Het is veilig te stellen dat de portret-kunst met de komst van het werk van Rineke Dijkstra definitief verrijkt is.”
Ze startte haar carrière met de fotoserie Beach Portraits, waar zij in 1992 aan begon en waaraan ze tot in 1998 nieuwe foto’s bleef toevoegen. Twee portretten uit deze serie bereikten vrijwel meteen een iconische status: het Amerikaanse meisje in haar oranje bikini dat zoekt naar een pose als filmster (Hilton Head Island, S.C., USA, June 24, 1992) en het portret van een Pools meisje (Kolobrzeg, 26 July 1992).
“Vooral die tweede foto heeft wat een beeld tot een icoon maakt”, vindt de jury. “Eenmaal gezien is het niet meer te vergeten. Het beeld brandt zich op het netvlies. Dat meisje met haar uitbottende lijf; harkerige contraposto; half-natte, lichtgroene badpak en haar intrigerende, moeilijk te peilen blik ís een hedendaagse Venus geworden. Rineke Dijkstra zette zichzelf op de wereldkaart van de fotografie met twee onvergelijkbare, onvergetelijke tieners.”
Drie kanaals video-installatie, met geluid, 12 minuten.
Dijkstra portretteert vaker kinderen en tieners. Beroemd is ook haar video-installatie I See a Woman Crying, 2009. Daarvoor filmde ze zes scholieren van een basisschool in Liverpool terwijl ze kijken naar het schilderij Weeping Woman van Picasso. De toeschouwer ziet die voorstelling zelf niet, maar kijkt naar de jongens en meisjes die het werk becommentariëren.
