0
0
Twee tekeningen in de collectie van Teylers Museum in Haarlem blijken gemaakt te zijn door Giovanni Lorenzo Bernini (1598-1680), de bekendste barokkunstenaar uit Italië. Het gaat om Allegorie op het Heilige Bloed van Christus en Een kind met een beschermengel.
Bernini is vooral beroemd geworden door zijn dynamische, levensechte beeldhouwwerken. Als kunstenaar en architect heeft hij een grote stempel gedrukt op Rome. Het ontwerp van het Sint Pietersplein is van zijn hand en overal in Romeinse musea, kerken en fonteinen is zijn werk te bewonderen. Hij was ook een verdienstelijk tekenaar.
Lange tijd dacht Teylers Museum dat het geen originele tekeningen van Bernini had. Wel beschikte het al over een grote collectie Italiaanse zeventiende-eeuwse tekeningen met werken van onder anderen Michelangelo en Rafaël. Tijdens onderzoek voor een nieuwe bestandscatalogus over die tekeningen ontdekte Carel van Tuyll van Serooskerken dat het museum wel degelijk twee echte Bernini’s in huis heeft. Van Tuyll, voormalig conservator van Teylers Museum en hoofd van de afdeling prenten en tekeningen in het Louvre, deed meer dan twintig jaar onderzoek naar dit deel van de collectie, bestaande uit 900 tekeningen.
Deze twee tekeningen maken al ruim 230 jaar deel uit van de collectie. Ze behoren tot de zeventienhonderd tekeningen uit de verzameling van koningin Christina van Zweden (1626-1689) en de Romeinse edelman Livio Odescalchi (1658-1713), die Teylers Museum in 1790 van de erven van Odescalchi verwierf. In één klap was het kersverse museum zo een belangrijke groep tekeningen rijker.
De twee bladen waren lang toegeschreven aan Bernini, maar kunsthistorici verwierpen deze toeschrijving rond 1930. Zij concludeerden dat de tekeningen van Bernini’s leerling en navolger Giovanni Battista Gaulli waren. Van Tuylls recente onderzoek bewijst echter overtuigend dat Bernini ze toch zelf maakte.
In de inventaris van kardinaal Decio Azzolino (1623-1689) zag Van Tuyll een vermelding van “een tekening van Christus aan het kruis door de heer Bernini”. De onderzoeker kwam tot de conclusie dat het hier om Allegorie op het Heilige Bloed van Christus gaat.
Azzolino was bevriend met koningin Christina van Zweden, die hij adviseerde bij haar kunstaankopen. Toen zij in 1689 overleed, erfde de kardinaal haar kunstcollectie. Na zijn dood verkochten zijn erfgenamen de koninklijke erfenis, inclusief een deel van zijn eigen kunstverzameling met daarin de tekening van Bernini, aan Livio Odescalchi (1658-1713). Vervolgens verkochten diens erven een deel van zijn collectie, in 1790 aan Teylers Museum.
De tweede tekening, Een kind met een beschermengel, sluit volgens Van Tuyll op grond van stilistische overeenkomsten aan bij het getekende werk van Bernini uit de jaren zestig van de zeventiende eeuw. Kenmerkend voor zijn tekenstijl uit deze periode zijn de dunne, gebroken contourlijnen en de subtiele, met penseel gewassen schaduwpartijen.
Als de coronamaatregelen het toelaten zijn de twee Bernini’s van 17 juli tot en met 7 november te zien in het prentenkabinet van Teylers Museum, in de tentoonstelling Barok in Teylers. De tweedelige bestandscatalogus verschijnt gelijktijdig en kost 89 euro.
