0
0
Een van de topstukken in de aankomende tentoonstelling Levend Landschap, zo noemt Stedelijk Museum Schiedam het schilderij De vier windmolens van Jacob Maris. Het kreeg dat doek in langdurig bruikleen van het Fonds Schiedam Vlaardingen, dat het speciaal voor het museum aankocht.
Grote kans dat Jacob Maris (1837-1899) aan omstreeks 1872 met de trein van Den Haag naar Schiedam reisde, waar hij misschien wel ter plekke het schilderij De vier windmolens maakte. Het toont een landschap met een groene weide, een rivier en de karakteristieke Schiedamse molens. Het schilderij laat zien hoe Schiedam er destijds uitzag, al hield Maris zich nooit helemaal aan de werkelijkheid. “Bovendien toont het aan dat de regio rondom Schiedam aantrekkelijk was voor bekende kunstenaars”, aldus Anne de Haij, directeur van Stedelijk Museum Schiedam.
Jacob Maris schilderde het landschap tegen een typisch Hollandse lucht met grijze wolken en hier en daar een plukje blauw. Hij gebruikte maar weinig kleuren verf en werkte vermoedelijk in de buitenlucht. Dat buiten schilderen en schetsen had hij gezien bij de schilders van de School van Barbizon in Parijs, waar hij eerder woonde en werkte. “Net als de Franse schilders probeerde hij de atmosfeer en de stemming van de natuur op zijn doek vast te leggen”, legt conservator Rozanne de Bruijne uit. “Vaak schilderde hij ‘fantasiesteden’ met een snufje Amsterdam, Den Haag, Dordrecht, Rotterdam en Delft.”
Toch herken je wel degelijk Schiedam in De vier windmolens, vindt De Bruijne. “De hoge stenen stellingmolens op het schilderij vangen meteen de aandacht. De mout- of brandersmolens torenen boven alles uit, omdat ze genoeg wind moesten vangen om het gemouten graan voor de jeneverindustrie te malen. Het open water dat aan de linkerkant op het schilderij een bocht neemt, doet denken aan de Schie. De opvallende puntgevel komt voor op foto’s van de Schie. En de kerktoren zou van de Frankelandsekerk kunnen zijn die in 1969 is afgebroken.”
De nieuwe aanwinst hangt vanaf 9 juli in de tentoonstelling Levend Landschap. Daarin is te zien hoe kunstenaars als Jan van Goyen, Johan Barthold Jongkind, Jan Sluijters en Charley Toorop het landschap in de Zuid-Hollandse Maasdelta vanaf de late zestiende eeuw verbeeldden. Ze trokken erop uit om molens, slootjes en weidevogels te schilderen, de idylle van het ’typisch Hollandse landschap’. Maar ze legden ook havens, kades en industrie vast en de toenemende verstedelijking die in dit deel van het land zo beeldbepalend werd.
Levend Landschap, 9 juli t/m 6 november in Stedelijk Museum Schiedam
