2
0
Recensie
Een geduldige museumbezoeker ben ik niet; dat was was al vaker op deze site te lezen. Alles wil ik zien en snel een beetje! De tentoonstelling Wanderlust in het Dordrechts Museum stak daar een stokje voor. Meerdere schilderijen dwongen me om langer te blijven kijken.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
De titel Wanderlust, verwijst naar het mooie gelijknamige Duitse woord dat zoiets betekent als een sterk verlangen te reizen en rond te dwalen. In de negentiende eeuw leden vele Nederlandse kunstenaars hieraan. Massaal wanderden ze de grens over, op zoek naar nieuwe inspiratie. Met prachtige schilderijen als gevolg, blijkt uit deze heerlijke tentoonstelling, die mij niet onberoerd liet.
“Wow!” Die uitroep kwam verschillende malen uit mijn mond. Dat gebeurde al direct in de eerste zaal, bij het zien van het adembenemende schilderij Grote waterval in het Hardangerfjord. De Nederlands-Amerikaanse kunstenaar Alexander Wüst (1837-1876) schilderde dit werk in 1871, op basis van schetsen die hij had gemaakt tijdens een reis naar Noorwegen in dat jaar. Het imposante formaat maakt dat de woeste waterval levensecht lijkt. De voorstelling zuigt me naar binnen en zorgt ervoor dat ik, tegen mijn gewoonte in, niet na drie seconden vlug doorloop.
De Duitse achternaam Wüst, die zoveel betekent als troosteloos of verlaten past perfect bij het soort schilderijen dat hij maakte. De waterval stort wild naar beneden, maar de omgeving is verder desolaat. Alleen een paar voorbijvliegende roofvogels durven zicht te vertonen, waarvan één een geit of schaap in de snavel meesleurt.
Mij spreekt deze voorstelling extra aan vanwege mijn voorliefde voor Scandinavië. Deze regio stond niet bovenaan de lijstjes van de reislustige Nederlandse kunstenaars. De Noorse landschappen in deze tentoonstelling zijn dan ook gemaakt door schilders die niet in Nederland opgroeiden. Wüst, zoon van geëmigreerde Nederlanders – uit Dordrecht – woonde vanaf zijn prille jeugd in New York en Betzy Akersloot-Berg was een Noorse, die door haar huwelijk met Gooswinus Akersloot Nederlandse werd.
Van haar hoorde ik voor het eerst tijdens mijn bezoek aan Museum Tromp’s Huys in Oost-Vlieland op het waddeneiland Vlieland. In dat huis woonde ze van 1896 tot haar dood in 1922. Haar vaderland vergat ze echter nooit. Menig schilderij heeft het Noorse landschap als onderwerp, zoals de romantische voorstelling De Noordkaap. De massieve rotswand in een van Europa’s noordelijkste punten doet het schip op zee nietig lijken.
De meeste Nederlandse kunstenaars gaven de voorkeur aan meer klassieke kunstlanden als Frankrijk en Italië. En stonden zo garant voor nog meer ‘wow-momenten’ in deze tentoonstelling. Van Josephus Augustus Knip (1777-1847) is bijvoorbeeld Gezicht op Terni (Umbrië) uit 1817 te zien. Door de magnifiek geschilderde zonsopkomst of zonsondergang lijkt het schilderij licht te geven. De twee mensen op de heuvel en de tekenaar (de kunstenaar zelf?) op de voorgrond geven nog meer sfeer aan dit uitermate aantrekkelijke schilderij. Landschap in de omgeving van Rome van Pierre Louis Dubourcq (1815-1873) is een ander fantastisch ‘fluoriserend’ landschap dat mijn aandacht weet vast te houden. De hele tentoonstelling is gevuld met oogstrelende kunstwerken.
Naast ‘wow-momenten’ geeft de expositie mij ook nieuwe inzichten. Dat menig Nederlandse kunstenaar de schildersspullen meenam op reis naar Frankrijk en Italië wist ik uiteraard. Maar dat een enkeling ook toog naar de toenmalige Nederlandse koloniën Nederlands-Indië (nu Indonesië) en Suriname was mij minder bekend. De enigszins vergeten kunstenaar Elisabeth Johanna Koning (1816-1887) verbleef bijvoorbeeld drie maanden op het Indonesische eiland Java. In tegenstelling tot veel collega’s schilderde zij geen landschappen, maar bloemen, vruchten en kleine dieren. Gerrit Schouten (1779-1839) deed iets vergelijkbaars in Suriname; hij maakte er aquarellen van planten en vogels.
De botanische kunstwerken vormen een mooie afwisseling tussen de rivierdalen, zeegezichten, rotskusten en weidse landschappen. De expositie schetst zo een zeer compleet beeld van het reisgedrag van Nederlandse kunstenaars in de negentiende eeuw. Heel fijn ook dat er aandacht is voor de wat onbekendere kunstenaars. Wanderlust is een tentoonstelling die van begin tot eind boeit.
Wanderlust, t/m 8 januari 2023 in het Dordrechts Museum, Dordrecht
Waardering: @@@@@@@@@@
