1
0
Recensie
Wist je dat Nederland in het verre verleden één keer de paus heeft mogen leveren? De Utrechter Adriaan Floriszoon Boeyens kreeg in 1522 deze hoogste functie binnen de katholieke kerk onder de naam Adrianus VI. Museum Catharijneconvent staat in een kleine expositie stil bij deze benoeming, nu 500 jaar geleden.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
Boeyens (1459-1523) was een compromiskandidaat, die kwam bovendrijven nadat de kardinalen die de opvolger van de plotseling overleden paus Leo X mochten kiezen maar geen overeenstemming konden bereiken. Aanhangers van de koning Frans I van Frankrijk stemden tegen kandidaten uit de groep rond keizer Karel V van van het Heilige Roomse Rijk, en andersom. Na tien stemrondes viel de keus daarom op de neutrale kardinaal van Tortosa, Adriaan Boeyens. Die overigens van niets wist.
Hoewel de inwoners van Rome blij waren dat er een nieuwe paus was, waren ze argwanend tegenover deze ‘barbaar uit het noorden’. Zo had dichter Mario de Melini weinig lovende over voor Adrianus: “Pas op, Rome! Als vijand voor de poort staat een Utrechter, onbetrouwbaar en gierig, briesende barbarij!”
De zeer vijandige omgeving maakte het hem niet makkelijk om de vele misstanden binnen de katholieke kerk aan te pakken. Het was voor het voortbestaan van de kerk echter wel belangrijk dat die bestreden werden. Door deze algemeen bekende wantoestanden, zoals het losbandige leven van de geestelijken, verloor de kerk langzaam haar waardigheid. Adrianus ontsloeg iedereen die het kerkelijk recht schond, kortte het inkomen van kardinalen en stuurde niet minder dan 88 leden van de pauselijke hofhouding weg uit het Vaticaan.
De nieuwe paus had grote plannen om de kerk te hervormen, maar werd voortdurend tegengewerkt. Hij slaagde er daardoor niet in de corruptie volledig uit te bannen. Op 14 september 1523 overleed hij – amper een jaar in functie.
Werd Adrianus vergiftigd door een van zijn vele tegenstanders? Zijn lijfarts vermoedde in ieder geval van wel. Bewijzen daarvoor ontbreken, maar gezien de hevige aversie van veel geestelijken tegen deze bemoeizuchtige ‘vijand’ uit het noorden is het niet uitgesloten. De tentoonstelling rept daar niet over, maar schetst wel een goed beeld van Adrianus’ korte tijd als paus.
Zo gaat ze ook in op diens liefde voor kerkelijke kunst. Hij benoemde de 27-jarige Utrechtse schilder Jan van Scorel tot hoofd van de Vaticaanse kunstcollecties. Van Scorel volgde hiermee de beroemde Italiaanse kunstenaar Raphael op. De expositie opent met een kopie van een verdwenen portret dat Van Scorel maakte van de ‘Utrechtse’ paus.
Vanwege haar bescheiden omvang is de presentatie over paus Adrianus VI er niet één om Museum Catharijneconvent speciaal voor te bezoeken, maar als je daar toch heen gaat voor de geweldige tentoonstelling Gospel – en waarom zou je dat niet doen? – is ze zeker interessant genoeg om mee te nemen.
Paus Adrianus VI – wereldleider uit Utrecht, t/m 13 november in Museum Catharijneconvent, Utrecht
Waardering: @@@@@@@@@@
