0
0
Recensie
Telkens weer weet het Noord-Veluws Museum mij te verrassen met tentoonstellingen over kunstenaars die ik nog niet ken. Vaak gaat het om schilders die ooit enige tijd op de Veluwe woonden. De huidige expositie belicht Frans Huysmans (1885-1954), een kunstenaar die tot de Bergense School wordt gerekend.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Op slechts zeventienjarige leeftijd ging de in 1885 als Franciscus Johannes Huismans geboren Huysmans aan de slag in het atelier voor kerkelijke kunst in zijn geboorteplaats Utrecht. Daar bleef hij werken tot 1905. In zijn vrije tijd trok hij er graag met zijn schilderskist op uit om buiten te schilderen. In 1907 vertrok hij naar Antwerpen, vermoedelijk om daar te gaan studeren aan de Koninklijke Academie. In Nederland had hij geen opleiding gevolgd; hij was voornamelijk autodidact. Vier jaar later ontving hij een koninklijke subsidie, waardoor hij zijn kunstenaarsloopbaan zonder al te veel geldzorgen verder kon ontwikkelen.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Eind 1913 verhuisde Huysmans naar Schoorl en vanaf die tijd was hij geregeld in het nabij gelegen Bergen te vinden, waar hij bevriend raakte met kunstenaars uit de groep die we nu kennen als de Bergense School. Onder invloed van zijn nieuwe vrienden ging hij zelf ook vaker schilderen in de expressionistische stijl met kubistische invloeden en donkere tinten die de Bergense School kenmerken.
Precies in die stijl schilderde Huysmans in 1914 twee grote voorstellingen van boerendansen in herberg de Rustende Jager in Bergen. Één versie bevindt zich in de collectie van het Stedelijk Museum Alkmaar, de ander in die van het Singer Laren. In de tentoonstelling hangen ze voor het eerst sinds de jaren ’30 weer naast elkaar.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
collectie Stedelijk Museum Alkmaar.
Met die twee schilderijen nestelde hij zich in één keer in de voorhoede van de nieuwe kunst, het expressionisme van de Bergense School. Toch is Huysmans later niet erg bekend geworden als Bergense School-kunstenaar. Uit een brief van zijn tweede echtgenote, kunstenares Rie Kooijman (1910-1984), uit 1932, is echter op te maken dat Huysmans wel degelijk een belangrijk lid was van de groep. “Laatst was de hele bende: Matthieu Wiegman, Charley Toorop (in vuurrode broek), Colnot, Filarski, Kamstra en Frans aan het vergaderen bij ons”, schreef ze daarin. Tijdens die vergadering richtten ze de Berger Kunstenaarsvereniging op, die tot doel had door de crisis getroffen kunstenaars te ondersteunen.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Het Noord-Veluws Museum presenteert nu de eerste solotentoonstelling over deze relatief onbekende schilder, die van 1936 tot zijn dood in 1954 in kunstenaarsdorp Nunspeet woonde. Het museum in zijn laatste woonplaats is dan ook bij uitstek geschikt voor een groot museaal overzicht. Het werd een zeer gevarieerd overzicht, met veel werk in de stijl van de Bergense School en ook schilderijen die neigen naar de Haagse School. De onderwerpen zijn uiteenlopen: van landschappen tot portretten en stillevens.
Er is veel mooi werk te zien, zoals Watersnood 1953, de Fijnaartspolder en een prachtig licht impressionistisch portret van een aardappelschilster. Maar ik vond niet alle schilderen even geslaagd. En die vielen juist extra op doordat ze hingen naast mooiere stukken van tijdgenoten. Door werk van anderen toe te voegen wilden de samenstellers vermoedelijk vergelijkingsmateriaal bieden. Het was echter beter geweest om die achterwege te laten.
Frans Huysmans en de Bergense School, t/m 25 juni in het Noord-Veluws Museum, Nunspeet
Waardering: @@@@@@@@@@
