Recensie

Het Stedelijk Museum presenteert deze zomer het eerste retrospectief in Nederland van Poolse kunstenaar Edward Krasiński (1925-2004). Hoewel velen die naam waarschijnlijk niet bekend voorkomt, was hij een van de belangrijkste Oost-Europese kunstenaars, en speelde hij een grote rol in de Poolse avant-garde. Dit overzicht van de artistieke loopbaan van Krasiński voelt dan ook bijna als een culturele ontdekkingstocht, waarbij wederom blijkt dat de ‘westerse’ kunstgeschiedenis slechts een klein deel van de ontwikkelingen in de jaren 60 en 70 belicht, en daarbij toonaangevende kunstenaars als Krasiński vrijwel geheel buiten beschouwing laat.

Tekst en foto’s: Liesbeth​ Visee

In het werk van Krasiński zijn invloeden van bijvoorbeeld het constructivisme en dadaïsme terug te zien. Zijn sculpturale vormen spelen met de scheiding tussen 2D en 3D en geven een speelse indruk. Toch blijft het kleurgebruik beperkt en zijn de meeste werken uitgevoerd in zwart-wit. Een kleurrijke toevoeging aan dit geheel is Krasiński’s liefde – bijna obsessie – voor blauw tape. Met simpel blauw tape verbindt hij verschillende ruimtes en werken, en deze strategie blijkt ook vandaag de dag nog steeds effectief. Bezoekers maken gefascineerd panoramafoto’s van de zalen die eindeloos lijken door te lopen, allemaal verbonden door een simpele blauwe lijn.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Met name de ruimte met spiegels springt in het oog: een tiental spiegels, hangend aan het plafond, geven de zaal een wat mysterieuze uitstraling. Als bezoeker zie je niet alleen jezelf, maar ook andere bezoekers en de ruimte om je heen weerspiegeld. Daar komt nog bij dat ook op al deze spiegels een enkele blauwe lijn te zien is. In eerste instantie lijken de lijnen op verschillende hoogtes te hangen, maar na de gouden tip van de suppoost blijkt dat optisch bedrog: als je door je knieën zakt, zie je dat ze stiekem toch allemaal op dezelfde hoogte geplakt zijn en zo een doorlopende lijn vormen. Zo voel je je als bezoeker bijna omgeven door het kunstwerk, wat zonder twijfel Krasiński’s vermogen om ruimtes te transformeren toont.

De kunstwerken van Krasiński zijn over het algemeen vrij minimalistisch van stijl, en laten zien dat ook in het Polen van de jaren 60 en 70 deze kunststroming aanhangers vond. Een kleine tegenvaller is wel dat de tentoonstelling weinig aandacht besteedt aan de context rondom Krasiński’s werk: wat gebeurde er in de (kunst)wereld in deze periode, en waarom weten we zo weinig over deze kunstenaars uit Oost-Europa? Wat meer informatie over dit onderwerp zou zeker voor bezoekers zonder voorkennis een groot verschil maken.

Want, zoals curator Leontine Coelewij al stelt: “Dat Krasiński relatief onbekend is gebleven, heeft vooral te maken dat we in het verleden eigenlijk heel weinig kennis hadden van wat er zich afspeelde in de communistische landen achter het IJzeren Gordijn. Dat in Polen ook moderne kunst werd gemaakt, daar wisten we toen nauwelijks iets van. Ondanks de moeilijke omstandigheden waaronder men in Polen leefde, was er toch een vernieuwende kunstscene.” Juist het feit dat deze avant-garde in die tijd in Polen ook terrein won, maakt deze tentoonstelling bijzonder, maar dat komt niet overal even sterk naar voren.