0
0
Fra Bartolommeo was een van de toonaangevende kunstenaars uit de hoogrenaissance. Kenners roemen hem om zijn teken- en schilderkunst, gekenmerkt door monumentale figuren, heldere kleuren en een verstilde lyriek. Aan de vooravond van zijn 500ste sterfdag wijdt Museum Boijmans Van Beuningen een grote tentoonstelling aan deze Italiaanse schilder.
De kunstenaar-monnik kreeg zijn opleiding in het atelier van de Florentijnse schilder Cosimo Rosselli en was zeer begaafd en perfectionistisch. Hij had oog voor perspectief en geometrie en maakte talrijke studietekeningen om de juiste volumineuze plooival in de kleding van zijn figuren te bereiken.
Fra Bartolommeo trad in 1500 toe tot de dominicaner orde en hield toen tijdelijk op met schilderen. Vanaf 1504 gaf hij leiding aan het schildersatelier in het klooster van San Marco. Tussen 1509 en 1517 was de kunstenaar op de top van zijn roem. Hij maakte furore met ambitieuze altaarstukken, waarvan er twee wel vier meter hoog zijn. Het museum wist een aantal daarvan naar Rotterdam te krijgen, zelfs meer dan aanvankelijk beoogd. Geen van deze schilderijen was eerder in Nederland te zien en enkele hebben Toscane zelfs nog nooit verlaten.
Religie speelt vanzelfsprekend een belangrijke rol in Fra Bartolommeo’s oeuvre. Onder invloed van de strenge dominicaner boeteprediker Fra Girolamo Savonarola (1452-1498), die de verbranding van liedboeken, muziekinstrumenten, voorstellingen van naakte figuren en andere ‘ijdelheden’ organiseerde, vernietigde Fra Bartolommeo in 1498 zijn getekende naaktstudies. Het beroemde portret dat Fra Bartolommeo postuum van Savonarola schilderde groeide uit tot hét icoon van de dominicaner orde.
Van geen andere kunstenaar uit de zestiende eeuw is het werkproces zo goed te reconstrueren. Van zijn beroemde fresco Het Laatste Oordeel (1499-1501) zijn maar liefst zestig voorbereidende tekeningen bekend. De helft daarvan is in de tentoonstelling te zien. In totaal toont het Boijmans tien schilderijen, elk met zijn voorbereidende tekeningen, waarvan 120 uit de eigen collectie. Museum Boijmans Van Beuningen heeft zelf de grootste verzameling tekeningen van Fra Bartolommeo ter wereld.
Parallel aan deze tentoonstelling loopt de expositie Rondom Fra Bartolommeo in het prentenkabinet van het museum. Dat plaatst de renaissancekunstenaar in zijn artistieke context. In de schilderijen van Fra Bartolommeo draaide alles om monumentaliteit, schoonheid en harmonie. Leonardo da Vinci was een belangrijk voorbeeld. Michelangelo en Rafaël waren zijn Florentijnse tijdgenoten, en hij wordt gezien als de artistieke nazaat van die andere dominicaner broeder, Fra Angelico (1395-1455), die zeventig jaar eerder een succesvol schildersatelier in het San Marco-klooster leidde.
In Rondom Fra Bartolommeo toont het Boijmans veertig tekeningen en een aantal prenten uit de collectie vroege Italiaanse teken- en prentkunst van het museum. Behalve tekeningen van Rafaël, Michelangelo en Fra Angelico zijn er ook twee portretten te zien die Fra Bartolommeo tekende van Michelangelo, die hij evenals Rafaël persoonlijk kende.
Fra Bartolommeo: meester uit de Florentijnse Hoogrenaissance / Rondom Fra Bartolommeo, t/m 15 januari 2017 in Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
