0
0
Recensie
Een touwladder hangt over de gevangenismuur, alsof er zojuist een ontsnapping heeft plaatsgevonden. Maar gedetineerden wonen er niet meer; de gevangenis aan het Wolvenplein in Utrecht staat al een jaar leeg. Tot sinds kort, want de afgelopen weken werkten er 41 kunstenaars aan een spannende expositie.
Door: Evert-Jan Pol
De gisteren geopende tentoonstelling, die een maand duurt, is een initiatief van Kunstliefde. Een projectteam van die Utrechtse kunstenaarsvereniging, onder de naam UtrechtDownUnder, organiseert om de twee jaar een expositie op een bijzondere locatie. Het voormalige huis van bewaring voldoet zeer zeker aan dit criterium.
Het gebouw uit 1853 leent zich prima voor hedendaagse kunst. Het heeft mooie grote ruimtes en – uiteraard – kleine kamers die de deelnemende kunstenaars zich helemaal eigen konden maken. Ienke Kastelen nam dat wel heel letterlijk en liet zich op de openingsdag opsluiten. Achter een tafeltje zat ze met haar rug naar een dichte deur. Het publiek kon haar begluren door het luikje. De kunstenares zal er niet de hele tijd zitten. Soms is ze weg en dan mag de bezoeker binnen een kijkje nemen.
Iris van Peppen draait de rollen juist om. Zij zit niet in ‘haar’ cel, maar laat deze aan het publiek. Dat op gezette door het raam naar buiten mag kijken naar een performance. Of de celdeur tijdens de voorstelling wordt gesloten, is niet duidelijk.
Het, in een gevangenis wel heel toepasselijke, thema is Onder Controle, tevens de titel van de tentoonstelling. Een breed begrip, en de verschillende kunstenaars gingen daar dan ook allemaal anders mee om. Marcel Brosens bijvoorbeeld, test met zijn installatie de controle van de bezoeker over zichzelf. Hij legde een stapel met briefjes van 5 euro op een pilaar. Is die stapel eind mei, als de kunst de cellen weer verlaat, nog even hoog? De tijd zal het leren.
Niet alle cellen bevat kunst; sommige staan leeg, maar zijn wel open. En dat is een bewuste keuze van conservator Peke Hofman. Die wil ook de architectuur van de gevangenis laten zien. “Er komen vast veel mensen puur voor gevangenis op deze expositie af. En ik wil hen triggeren met goede kunst.”
Hofman is erin geslaagd een goed evenwicht te vinden tussen architectuur en kunst. De bezoeker die inderdaad alleen komt om eens een cellencomplex van binnen te kunnen zien, kan zijn hart ophalen. Hij krijgt er een beeld van hoe de gevangenen er geleefd moeten hebben. Maar kunst ligt altijd op de loer. Daar heeft hij geen controle over, om maar bij het thema te blijven.
De werken zijn niet allemaal even toegankelijk, maar maken vaak wel de tongen los. Wat doet dat exemplaar van Hitlers Mein Kampf daar en waarom is er in gesneden? En wat is er te zien in de cel van Ronald Nijhof? Wie zijn nieuwsgierigheid niet kan bedwingen, zal toch echt even langs moeten komen.
Het is jammer dat de tentoonstelling op deze locatie (voorlopig) eenmalig is. Kunst, en dan met name die van nu, past hier uitstekend.
Onder Controle, 1 t/m 31 mei (wo t/m zo, 13-18 uur) in de voormalige gevangenis aan het Wolvenplein 27 in Utrecht
Waardering: @@@@@@@@@@
